Thư viện Chánh Pháp / Chơn Lý / Tinh Hoa Bí Yếu

TINH HOA BÍ YẾU

Lời Nói Đầu

Tụng là đọc tụng, đọc kinh có cách điệu riêng của giáo pháp Khất Sĩ; Niệm là suy nghĩ, nhớ tưởng trong khi tụng kinh và hành đạo. Tụng niệmlà miệng đọc, tâm tưởng nhớ, suy nghĩ. Miệng và tâm đều phải tịnh thanh, chuyên chú, hòa hiệp trong câu Kệ, lời Kinh, tiếng Pháp.

Tụng niệm có nhiều ý nghĩa và có hiệu lực, thiết nghĩ, chúng ta cũng nên hiểu chân xác các ý nghĩa này, để việc tụng niệm của chúng ta được kết quả tốt.

1.Tụng niệm để giữ cho tâm mình được thuần tịnh, giao cảm được với các Đấng Tối Cao, các Bậc Thánh Hiền và Chư Phật.

2.Tụng niệm để ôn lại ngọc ngữ kim ngôn của Phật, y lời Phật dạy, làm phương châm trong cuộc sống hằng ngày, gieo giống Bồ-đề vào tâm thức.

3.Tụng niệm để Cầu An, ngăn lòng tội lỗi, ngừa ác pháp sanh, tránh phần tai họa, dứt nghiệp tiền khiên.

4.Tụng niệm để thúc liễm thân, khẩu, ý mình, không buông lung vọng niệm, vừa được thanh tịnh, trang nghiêm, xứng đáng là Phật tử gương mẫu thuần thành, vừa để khích lệ, nhắc nhở người tu học.

5.Tụng niệm để Cầu Siêu, chuyển tâm người quá vãng, khiến họ xa lìa nghiệp xấu, rời cảnh giới sa đọa tối tăm, được siêu sanh Cực Lạc.

6.Tụng niệm còn có diệu dụng làm cho pháp âm lưu chuyển trong nhân gian, cảm hóa mọi người qui chánh, cải tà, chuyển mê, giải nghiệp.

7.Tụng niệm để hướng từ tâm, trương bi nguyện đến tất cả chúng sanh, cầu cho vạn loài âm siêu dương thới.

8.Tụng niệm để sám hối tội mình và người trước ngôi Tam Bảo, nơi thuần tịnh, không cấu nhiễm.

9.Tụng niệm lại còn là dịp để mình nhiếp tâm, thấu suốt tận tường chơn thật nghĩa của Chư Phật. Có như vậy, mình mới thêm được cơ duyên làm lợi ích thiết thực cho chúng sanh.

Vì những ý nghĩa trên, chúng ta nên tụng niệm đúng cách: giữ thân, khẩu, ý trang nghiêm; nhiếp tâm lực mình trong lời Kinh, câu Kệ; tụng chậm rãi đều đều, tránh ồn ào phức tạp; lìa các duyên làm kích động tâm mình đắm lợi, mê danh, nhiễm trần, sanh ác pháp.

Chỉ tụng niệm trước ngôi Tam Bảo, trong Tịnh Xá, đạo tràng hoặc tại tư gia thanh tịnh, trang nghiêm, thích hợp. Không tụng niệm trước chỗ thờ cúng quỉ thần, cúng thức ăn mặn, đốt vàng mã theo tục lệ mê tín dị đoan, tà kiến, đã không thích hợp với Chánh Pháp của Đức Từ Tôn, lại còn mất công, vô bổ.

Tụng niệm hằng ngày thì cứ khởi ngay mỗi tựa kinh mà tụng. Khi tụng dứt đoạn, thấy chữ O, chúng ta đánh một tiếng chuông, lạy một lạy, niệm thầm: “Nam-mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật!”.

Chú Đại Bi

Nam-mô Đại Bi Hội Thượng Phật Bồ-tát (3 lần)O

Thiên thủ thiên nhãn vô ngại đại bi tâm đà la ni.

Nam-mô hắt ra đát na đa ra dạ da.

Nam-mô a-rị-da, bà lô yết đế thước bát ra da, Bồ-đề-tát-đỏa bà da, ma-ha tát đỏa bà da, ma-ha ca lô ni ca da. Án, tát bàn ra phạt duệ, số đát na đát tỏa.

Nam-mô tất kiết lật đỏa y mông a-rị-da, bà lô kiết đế thất Phật ra lăng đà bà.

Nam-mô na ra cẩn trì, hê rị ma-ha bàn đa sa mế, tát bà a tha đậu du bằng, a thệ dựng, tát bà tát đa, na ma bà già, ma phạt đạt đậu, đát điệt tha. Án, a bà lô hê, lô ca đế, ca ra đế, di hê rị, ma-ha bồ-đề-tát-đỏa, tát bà tát bà, ma ra ma ra, ma hê ma hê, rị đà dựng, cu lô cu lô kiết mông, độ lô độ lô, phạt xà da đế, ma-ha phạt xà ra đế, đà ra đà ra, địa rị ni, thất Phật ra da, dá ra dá ra. Mạ mạ phạt ma ra, mục đế lệ, y hê di hê, thất na thất na, a ra sâm, Phật ra xá lợi, phạt sa phạt sâm, Phật ra xá da, hô lô hô lô ma ra, hô lô hô lô hê lỵ, ta ra ta ra, tất rị tất rị, tô rô tô rô, bồ-đề dạ bồ-đề dạ, bồ đà dạ bồ đà dạ, di đế rị dạ, na ra cẩn trì, địa rị sắc ni na, ba dạ ma na, ta-bà-ha. Tất đà dạ, ta-bà-ha. Ma-ha tất đà dạ, ta-bà-ha. Tất đà dủ nghệ, thất bàn ra dạ, ta-bà-ha. Na ra cẩn trì, ta-bà-ha. Ma ra na ra, ta-bà-ha. Tất ra tăng a mục khê da, ta-bà-ha. Ta bà ma-ha a tất đà dạ, ta-bà-ha. Giả kiết ra a tất đà dạ, ta-bà-ha. Ba đà ma yết tất đà dạ, ta-bà-ha. Na ra cẩn trì bàn đà ra dạ, ta-bà-ha. Ma bà lị thắng yết ra dạ, ta-bà-ha.

Nam-mô hắt ra đát na đa ra dạ da.

Nam-mô a-rị-da, bà lô kiết đế thước bàn ra dạ, ta-bà-ha.

Án, tất điện đô, mạn đa ra, bạt đà dạ, ta-bà-ha. (3 lần) O

Lễ Phật

Con hết lòng thành kính,

Làm lễ Đức Thế Tôn,

Bậc Ứng Cúng cao thượng,

Bậc Chánh Giác hòan toàn. O (3 lần)

Tán Hương

Lư vàng vừa đốt hương thanh,

Khói xông pháp giới kết thành tường vân.

Chí tâm thỉnh nguyện ân cần,

Ngưỡng mong Chư Phật hiện thân chứng lòng. O

Nam-mô Hương Vân Cái Bồ-tát Ma-ha-tát. O (3 lần)

Khai Kinh

Huyền diệu trên đời Pháp rộng sâu,

Trăm ngàn muôn kiếp dễ chi cầu.

Nay con nghe thấy chuyên trì tụng,

Nguyện tỏ Như Lai nghĩa nhiệm mầu.

Nam-mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật O (3 lần)

Kinh Di Giáo

Tựa

Phật chuyển Pháp lần đầu,

Kiều Trần Như được độ.

Phật thuyết Pháp rốt sau,

Tu Bạt Đà được độ.

*  *  *

Rừng Sa La Song Thọ,

Phật sắp nhập Niết-bàn.

Đêm thanh vì đệ tử,

Pháp trọng yếu truyền ban.

TIẾT THỨ NHẤT

Giữ Giới

Này Tỳ khưu các bậc,

Khi ta nhập Niết-bàn,

Phải tôn trọng Kinh Luật,

Như đêm tối gặp đèn.

Như người nghèo được báu,

Phải biết Giới là Thầy,

Giá ta còn sống mãi,

Cũng chẳng khác chẳng sai.

Người giữ gìn Giới Luật,

Không bán buôn, đổi chác,

Không tạo ruộng, mua nhà,

Không mướn người, nuôi vật.

Không đào đất, đốn cây,

Không xem sao, coi tướng,

Không trị bịnh, coi ngày,

Không xem số, toán mạng.

Không tham dự thế sự,

Không thông tin, đi sứ,

Không chế luyện thuốc tiên,

Không gần người càn dở.

Không thân kẻ giàu sang,

Không kinh doanh trồng tỉa,

Xa của quí bạc vàng,

Như lánh xa hầm lửa.

Phải giữ thân tiết độ,

Tạo đời sống tịnh thanh,

Gắng gìn tâm trung chánh,

Cầu dứt khoát mê tình.

Chẳng được giấu lỗi mình,

Chẳng được bày sự lạ,

Mê hoặc lòng chúng sanh,

Lạc sai nền đạo cả.

Trong bốn món cúng dâng,

Liệu lường cho vừa đúng,

Thảng hoặc có dư phần,

Sớt chia đều đủ dụng.

Đây nói sơ Giới tướng,

Là cội gốc thoát trần,

Gọi “Giải thoát chi bổn”,

Lợi ích khắp xa gần.

Giới ấy sanh định tuệ,

Dứt sạch khổ đời này,

Các Tỳ khưu giữ kỹ,

Đừng để khuyết mảy may.

Người giữ Giới trong sạch,

Thành tựu công đức lành,

Không Giới không công đức,

Giới thiệt đệ nhất danh.

TIẾT THỨ HAI

Kiềm Chế Nội Tâm

Này các Thầy Tỳ khưu:

Đã thọ trì Giới Luật,

Phải kiềm chế ngũ căn,

Đừng để cho phóng dật,

Theo ngũ dục hồng trần.

Ví như kẻ mục đồng,

Chẳng để trâu buông lung,

Tay cầm roi chế ngự,

Khỏi phá lúa quanh vùng.

Nếu buông thả ngũ căn,

Chẳng những ngũ dục trần,

Còn vô số tai hại,

Không phương thế chống ngăn.

Cũng như con ngựa dữ,

Không hàm thiếc, dây cương,

Tất kéo lôi người chủ,

Xuống hầm hố thảm thương.

Bị giặc cướp nhiễu hại,

Khổ sở chỉ một đời,

Giặc ngũ căn nhiễu hại,

Khổ sở biết bao đời!

Ngũ căn hại đến mức,

Chẳng khá chẳng đề phòng,

Cho nên người trí thức,

Kiềm chế chẳng chiều lòng.

Giữ gìn như giữ giặc,

Chẳng để chúng buông lung,

Dẫu buông lung dục lạc,

Cũng chẳng được miên trường.

Tâm làm chủ ngũ căn,

Các ngươi phải kiềm tâm,

Như rắn, thú, giặc, lửa,

Tâm đáng sợ vô ngần.

Như người bưng bát mật,

Đôi chân vội vã đi,

Sợ đổ, cứ nhìn mật,

Chẳng thấy hố hiểm nguy.

Như voi dại không xiềng,

Như vượn thoát cành chuyền,

Khó lòng kiềm chế được,

Cột lại chớ trì diên.

Tâm vọng mất phước lành,

Chế tâm vạn sự thành,

Các Tỳ khưu tinh tấn,

Chiết phục lấy tâm mình.

TIẾT THỨ BA

Xứng Lượng Vừa Phải

Này các Thầy Tỳ khưu:

Thọ các thức ăn,

Xem như dùng thuốc,

Mặc dầu xấu tốt,

Chớ giảm chớ tăng.

Miễn đủ nuôi thân,

Qua cơn đói khát,

Như ong lấy mật,

Chẳng hại sắc hương.

Nhận của cúng dường,

Tỳ khưu cũng vậy,

Trừ phiền diệt quấy,

Chớ quá tham cầu.

Bằng quá ham cầu,

Mất lòng tín thí,

Ví như người trí,

Độ lượng sức bò,

Nhiều ít lần dò,

Không cho kiệt lực.

TIẾT THỨ TƯ

Hổ Thẹn

Này các Thầy Tỳ khưu:

Chớ để giờ qua luống,

Ngày ngày tu pháp lành,

Sơ canh thâm canh vậy,

Luôn đêm gắng tụng kinh.

Chớ để đời qua luống,

Chỉ vì giấc nghỉ an,

Kìa vô thoàng lửa dữ,

Đang thiêu đốt thế gian.

Chớ để đời qua luống,

Chỉ vì giấc ngủ ngon,

Kìa quân giặc phiền não,

Đang rình giết chúng con.

Phiền não như rắn độc,

Đang ngủ tại lòng ta,

Dùng Giới làm cây móc,

Móc rắn liệng ra xa.

Rắn đi mình an giấc,

Rắn ở dễ chi mà,

Rắn còn nhưng cứ ngủ,

Ngươi chẳng thẹn sao a?

Biết xét mình hổ thẹn,

Như ăn mặc trang nghiêm,

Tâm tàm như câu móc,

Đối người sái hay kiềm.

Vậy nên các Tỳ khưu,

Thoàng tự biết hổ thẹn,

Bằng lìa bỏ tâm tàm,

Công đức không tròn vẹn.

Người có biết hổ thẹn,

Pháp lành ắt đắc thâu,

Bằng không biết hổ thẹn,

Cầm thú có khác đâu.

TIẾT THỨ NĂM

Nhẫn Nhục

Này các Thầy Tỳ khưu:

Như có kẻ chẳng lành,

Phân thây mình từng đoạn,

Phải thu nhiếp tâm mình,

Đừng phát sanh giận oán.

Lại giữ gìn cửa miệng,

Chớ buông tiếng chẳng lành,

Giận oán hư hại đạo,

Uổng công đức tu hành.

Nhẫn nhục đức cao vọi,

Hơn tất cả công năng,

Dầu khổ hạnh trì Giới,

Cũng không thể sánh bằng.

Kẻ trau dồi đức nhẫn,

Năng chế ngự lòng sân,

Đáng được danh xưng tụng,

Trang hữu lực đại nhân.

Người chẳng hay nhẫn nhục,

Nếm khổ tợ cam lồ,

Không phải người trí tuệ,

Nhập đạo ngộ huyền cơ.

Tai hại của giận oán,

Phá tan các pháp lành,

Đời đời người khinh chán,

Tiêu tán cả lòng thành.

Lòng sân hơn lửa mạnh,

Phải biết được đề phòng,

Đừng để cho thâm nhập,

Cướp lẫn đức và công.

Người đời chưa biết đạo,

Còn tham muốn cạnh tranh,

Tuy sân, còn thứ được,

Tại dốt pháp tu hành.

Kẻ xuất gia hành đạo,

Dứt tham muốn cạnh tranh,

Còn sân, ôi trái lẽ,

Tựa sấm nổ trời thanh!

TIẾT THỨ SÁU

Diệt Kiêu Mạn

Này các Thầy Tỳ khưu:

Tự cạo tóc mình,

Bỏ đồ trang sức,

Mặc y hoại sắc,

Khất thực trì bình,

Sinh hoạt tịnh thanh,

Dứt trừ kiêu mạn,

Phải năng tưởng quán,

Kiêu mạn xấu xa,

Người thế kia là,

Còn không dung vị,

Huống mình Tu sĩ,

Học đạo thoát trần,

Đã hạ tấm thân,

Ra người khất thực.

TIẾT THỨ BẢY

Lòng Chân Thật

Này các Thầy Tỳ khưu:

Lòng tà mị dua nịnh,

Trái nghịch với đạo lành,

Vậy người theo pháp chánh,

Phải giữ tấc lòng thành.

Biết tà dua, dối mị,

Người đạo chẳng nên làm,

Chơn thật là căn bổn,

Các ngươi phải chánh tâm.

TIẾT THỨ TÁM

Thiểu Dục

Này các Thầy Tỳ khưu:

Người còn nhiều tham muốn,

Khổ não tự nhiên nhiều,

Người diệt trừ tham muốn,

Khổ não cũng diệt theo.

Thiểu dục còn lợi ích,

Huống tu tập thêm nhiều,

Thì các phần công đức,

Tăng trưởng biết bao nhiêu!

Người thiểu dục an bài,

Không dua nịnh cầu ai,

Sáu căn, sáu mũi giặc,

Không dẫn dắt lầm sai.

Người thiểu dục thản nhiên,

Không sợ hãi ưu phiền,

Gặp việc rộng xoay trở,

Thoàng đầy đủ phước duyên.

Người thiểu dục vui yên,

Niết-bàn chứng hiện tiền,

Niết-bàn tâm tịch diệt,

Thiểu dục danh thực truyền.

TIẾT THỨ CHÍN

Tri Túc

Này các Thầy Tỳ khưu:

Muốn thoát các não phiền,

Thoàng năng quán tri túc,

Biết tri túc Pháp môn,

Toàn vui an ổn nhứt.

Tri túc đất làm giường,

Lòng vẫn thoàng hoan hỷ,

Bất túc ở Thiên đường,

Cũng vẫn chưa vừa ý.

Người không biết tri túc,

Tuy giàu nhưng bần hàn,

Người có biết tri túc,

Tuy nghèo nhưng giàu sang.

Kẻ không biết tri túc,

Thoàng bị năm dục lôi,

Kẻ có biết tri túc,

Nhìn thấy bắt thương ôi !

TIẾT THỨ MƯỜI

Xa Lánh Tục Trần

Này các Thầy Tỳ khưu:

Muốn tìm nơi tịnh lặng,

Cầu an lạc vô vi,

Phải ở riêng cảnh vắng,

Xa hẳn thị cùng phi.

Người tâm hòa tịch tịnh,

Đế Thích, các Thiên Vương,

Đều hết lòng cung kính,

Rải hoa quí cúng dường.

Nên xả chúng của mình,

Cùng chúng của người khác,

Tìm nương chốn tịnh thanh,

Lo diệt gốc khổ ác.

Đồ chúng càng đông đảo,

Phiền não càng phát sanh,

Như cây nhiều chim đậu,

Ắt khô lá, gãy cành.

Thế gian trói buộc người,

Đắm chìm nơi biển khổ,

Như tượng già sa lầy,

Khó trông ra khỏi đó.

TIẾT THỨ MƯỜI MỘT

Tinh Tấn

Này các Thầy Tỳ khưu:

Nếu tinh tấn chuyên cần,

Không chi gọi khó khăn,

Nước nhỏ giọt xoi mãi,

Đá cứng phải mòn lần.

Hành đạo tâm biếng lười,

Không khác chi nhen lửa,

Lửa chưa bén ngưng rồi,

Mong lửa, lửa đâu có ?

TIẾT THỨ MƯỜI HAI

Không Quên Chánh Niệm

Này các Thầy Tỳ khưu:

Cầu bậc tri thức lành,

Cầu người hộ trợ giỏi,

Nhưng muốn đặng viên thành,

Chánh niệm cần theo dõi.

Nếu chánh niệm tinh tiến,

Giặc phiền não khó vào,

Tự tâm thoàng nhiếp niệm,

Công đức chẳng tiêu hao.

Nếu chánh niệm bền vững,

Thì năm dục vô can,

Ví như người lướt trận,

Lòng chẳng chút kinh hòang.

TIẾT THỨ MƯỜI BA

Thiền Định

Này các Thầy Tỳ khưu:

Nếu nhiếp tâm một chỗ,

Tâm liền được định an,

Pháp thế gian thấy rõ,

Sanh diệt tướng vô thoàng.

Phải tập định tinh cần,

Đắc định, chẳng loạn tâm,

Ví như người chứa nước,

Đắp đê khéo, nước cầm.

Người tu hành cũng thế,

Trau dồi pháp định thiền,

Muốn gìn nước trí tuệ,

Khéo đắp đê tâm điền.

TIẾT THỨ MƯỜI BỐN

Trí Tuệ

Này các Thầy Tỳ khưu:

Người có trí tuệ lành,

Không ham muốn cạnh tranh,

Chẳng để cho lầm lỗi,

Thoàng tự xét lấy mình.

Được vậy, được giải thoát,

Chẳng vậy, chẳng tu hành,

Cư sĩ cũng chẳng được,

Đời đạo thảy phi danh.

Trí tuệ như thuyền vững,

Biển tứ khổ độ qua,

Trí tuệ như đèn sáng,

Vùng hắc ám chói loà.

Trí tuệ như lương dược,

Chữa lành bịnh hiện tiền,

Trí tuệ như búa sắc,

Đốn bỏ cây não phiền.

Vậy phải dùng văn tuệ,

Tư tuệ và tu tuệ,

Tăng trưởng công đức lành,

Lợi ích không xiết kể.

Có tuệ soi thế gian,

Tuy còn hàng nhục nhãn,

Mà chính bậc cao nhân,

Việc việc đều thông sáng.

TIẾT THỨ MƯỜI LĂM

Chẳng Hý Luận

Này các Thầy Tỳ khưu:

Cả thảy chuyện thế gian,

Nếu luận bàn đắc thất,

Tâm loạn động khó an,

Tu hành không giải thoát.

Vậy nên các Tỳ khưu,

Mau xa lìa hý luận,

Hý luận khéo diệt trừ,

Mới được vui vắng lặng.

TIẾT THỨ MƯỜI SÁU

Bỏ Phóng Dật

Này các Thầy Tỳ khưu:

Muốn được phần công đức,

Thì phải chừa phóng dật,

Như xa lánh giặc thù,

Lợi ích khôn lường được.

Hoặc ở chốn núi non,

Hoặc ở nơi vắng lặng,

Hoặc tịnh thất cội cây,

Niệm pháp đừng xao lãng.

Tự mình nên cố gắng,

Tu hành thêm tinh tấn,

Đừng để kiếp chết suông,

Sau này bao hối hận.

Ta ví như y sĩ,

Biết bịnh, chỉ thuốc hay,

Như uống cùng không uống,

Lỗi chẳng tại nơi thầy,

Lại như kẻ chỉ đường,

Hướng dẫn con đường thẳng,

Đi theo hoặc chẳng đi,

Lỗi chẳng nơi người dẫn.

TIẾT THỨ MƯỜI BẢY

Quyết Nghi

Này các Thầy Tỳ khưu:

Nếu trong pháp Tứ đế,

Còn có chỗ hòai nghi,

Đừng đem lòng ái ngại,

Mà nên hỏi mau đi.

Phật nói thế ba lần,

Đại chúng đều lẳng lặng,

Ấy bởi duyên cớ nào,

Bởi không còn nghi vấn.

Ngài A Nậu Lâu Đà,

Xem xét đại chúng khắp,

Cung kính bạch trình qua:

Con kính bạch Đức Phật.

Mặt trăng có thể nhiệt,

Mặt trời có thể hàn,

Nhưng Tứ đế Phật thuyết,

Không sai khác, hòan toàn.

Phật nói pháp Khổ đế,

Thiệt khổ, chẳng hề vui,

Phật nói pháp Tập đế,

Thiệt nhơn, chẳng đổi dời.

Khổ diệt tức nhơn diệt,

Nhơn diệt tức quả diệt,

Đạo diệt khổ, đạo chơn,

Không đạo nào sánh kịp.

Con kính bạch Đức Phật,

Các thầy Tỳ khưu này,

Đối với pháp Tứ đế,

Quyết định chẳng hồ nghi.

Có người chưa chứng quả,

Ở trong đại chúng này,

Nghe thấy Phật diệt độ,

Tức sanh lòng ai bi.

Có người mới nhập pháp,

Nghe Phật giảng, ngộ liền,

Như đêm nhờ điện sáng,

Soi lối bước hiện tiền.

Có người được chứng quả,

Biển khổ vượt qua rồi,

Chỉ có một ý niệm,

“Phật diệt độ gấp thôi !”

Ngài A Nậu Lầu Đà,

Mặc dầu nói như thế,

Nhưng trong đại chúng này,

Đều hiểu thấu Tứ đế.

Bấy giờ Đức Thế Tôn,

Muốn cho hàng đại chúng,

Bền vững trong Pháp môn,

Mở lòng từ giảng rộng.

TIẾT THỨ MƯỜI TÁM

Nói Rõ Nhân Duyên

Này các Thầy Tỳ khưu:

Ta trọn đời một kiếp,

Có hiệp tất có ly,

Lại hễ ly rồi hiệp,

Đừng thương nhớ ai bi.

Ta dạy đã tròn đầy,

Pháp lợi mình lợi chúng,

Dầu lưu mãi cõi này,

Cũng không còn ích dụng.

Khắp cõi dưới cõi trên,

Kẻ đáng độ, đã độ,

Kẻ chưa đáng, tạo duyên,

Để sau này được độ.

Từ đây trở về sau,

Tiếp tay đừng để tuyệt,

Tức pháp thân Như Lai,

Thoàng tại mà không diệt.

Vậy các ngươi phải biết,

Cảnh thế gian vô thoàng,

Có hiệp có ly biệt,

Chớ phiền não nhớ thương.

Tướng thế gian mơ hồ,

Tiến tu, cầu giải thoát,

Dùng tuệ phá mê mờ,

Đời mỏng manh không chắc.

Hôm nay ta đắc diệt,

Như trừ được bịnh dữ,

Thân tội ác bỏ đi,

Đem chôn biển tứ nghiệt.

Bậc người đắc trí tuệ,

Diệt trừ được huyễn thân,

Như diệt trừ nghịch tặc,

Lẽ nào chẳng vui mừng.

TIẾT THỨ MƯỜI CHÍN

Nhất Tâm

Này các Thầy Tỳ khưu:

Phải nhất tâm tu học,

Cầu giải thoát thế gian,

Pháp động cùng bất động,

Đều bại hoại chẳng an.

Tổng Kết

Các ngươi đừng nói nữa,

Giờ nhập diệt đến rồi.

Đây lời ta di chúc,

Lời cuối cùng trong đời.

HẾT

(Phần Bát Nhã Tâm Kinh, Hồi Hướng trang 284)

Kinh Từ Tâm (Kinh Từ Bi)

Thi hóa: Cố NI Trưởng Huỳnh Liên

Người khôn có đủ đức tài,

Hằng tìm lợi ích tương lai cho mình.

Dọn lòng an tịnh thanh bình,

Tiến vào Cực Lạc Vô sanh Niết-bàn.

Giữ lòng chánh trực đoan trang,

Nhu hòa lương thiện chẳng màng phô trương.

Thanh bần an phận thủ thoàng,

Không cam thế sự vấn vương cõi lòng.

Lục căn chế ngự nghiêm phòng,

Không cho liều lĩnh luyến mong dục trần.

Không làm nhơ bẩn tinh thần,

Tránh lời chê trách Thánh nhân phê bình.

Mong cầu tất cả chúng sanh,

Dồi dào hạnh phúc hòa bình sanh nhai.

Cầu cho ba giới, bốn loài,

Chúng sanh yếu mạnh, vắn dài, bình trung.

Béo, gầy, nhỏ, lớn, khôn, cùng,

Hữu hình, vô tướng muôn trùng gần xa.

Chưa sanh hoặc đã sanh ra,

Thảy đều thọ hưởng hà sa phước lành.

Nguyện không lừa gạt dối manh,

Khinh người miệt chúng hư danh trang hiền.

Dầu cho thân thuộc xóm giềng,

Người dưng kẻ lạ các miền xa xăm.

Trong cơn phẫn nộ giận thầm,

Cũng không lo nghĩ mưu thâm hại người.

Như lòng từ mẫu thanh tươi,

Trăm cay ngàn đắng vui cười vì con.

Dầu cho một mất một còn,

Bảo tồn con trẻ vuông tròn ăn chơi.

Tình thương ghi tạc đời đời,

Từ bi rộng lớn bầu trời thênh thang.

Học đòi từ mẫu gương vàng,

Mở lòng thương xót bủa tràn gần xa.

Chúng sanh trong cõi Ta Bà,

Thoát vòng khổ não vượt qua luân hồi.

Hằng ngày rải khắp nơi nơi,

Bốn phương tám hướng gầm trời bao la

Tấm lòng bác ái vị tha,

Gội nhuần tư tưởng đậm đà tình thương.

Lòng từ trong sạch như gương,

Không pha ác cảm không vương tư thù.

Chí tâm trì niệm công phu,

Khi đi, khi đứng chuyên tu tham thiền.

Nằm ngồi mặc niệm thoàng xuyên,

Sưu tầm đạo quả gieo duyên Niết-bàn.

Đó là phương pháp thế gian,

Đó là hạnh kiểm đưa đàng Vô sanh.

Thánh nhân ca tụng tán thành,

Xuôi dòng Thánh vức lữ hành nhập lưu.

Vượt lên đến mức thắng ưu,

Khai thông tuệ nhãn tầm sưu đỉnh đầu.

A Hàm đao tuệ gươm mầu,

Tuyệt đường tà kiến, xả câu dục tình.

Bất Lai cảnh giới hữu hình,

Phạm Thiên tạm ngự nghiêm minh Niết-bàn.

Kinh Vô Ngã Tướng

Thi hóa: Ni Trưởng Huỳnh Liên

(Lúc Đức Thế Tôn mới thành đạo, Ngài đến vườn Lộc Uyển, xứ Ba La Nại thuyết pháp cho năm vị Tỳ khưu nhóm Kiều Trần Như nghe, bài thứ nhất là kinh Chuyển Pháp Luân và bài thứ nhì là kinh Vô Ngã Tướng.)

Thuở Phật ở rừng Hươu,

Dạy năm vị Tỳ khưu.

Rằng sắc thân vô ngã,

Chẳng phải của ta đâu.

Nếu sắc thân hữu ngã,

Không phải chịu khổ đau.

Vì sắc thân vô ngã,

Nên thường chịu khổ đau.

Vì sắc thân vô ngã,

Cho nên không thể có,

Xin thân được thế này,

Xin thân đừng thế nọ.

Sắc, thọ, tưởng, hành, thức,

Thảy đều y như nhau,

Thảy đều là vô ngã,

Thảy đều chịu khổ đau.

Này Tỳ khưu các bậc,

Thân thường hay vô thường?

Thân vô thường, bạch Phật.

Vật vô thường khổ vui?

Bạch Phật, vật ấy khổ.

Vật vô thường đã khổ,

Có nên rằng của ta?

Bạch Phật, chẳng nên đó!

Này Tỳ khưu các bậc,

Thọ thường hay vô thường?

Thọ vô thường, bạch Phật.

Vật vô thường khổ vui?

Bạch Phật, vật ấy khổ.

Vật vô thoàng đã khổ,

Có nên rằng của ta ?

Bạch Phật, chẳng nên đó !

Này Tỳ khưu các bậc,

Tưởng thường hay vô thường ?

Tưởng vô thường, bạch Phật.

Vật vô thường khổ vui ?

Bạch Phật, vật ấy khổ.

Vật vô thường đã khổ,

Có nên rằng của ta ?

Bạch Phật, chẳng nên đó !

Này Tỳ khưu các bậc,

Hành thường hay vô thường ?

Hành vô thường, bạch Phật.

Vật vô thường khổ vui ?

Bạch Phật, vật ấy khổ.

Vật vô thoàng đã khổ,

Có nên rằng của ta ?

Bạch Phật, chẳng nên đó !

Này Tỳ khưu các bậc,

Thức thường hay vô thường ?

Thức vô thường, bạch Phật.

Vật vô thường khổ vui ?

Bạch Phật, vật ấy khổ.

Vật vô thường đã khổ,

Có nên rằng của ta ?

Bạch Phật, chẳng nên đó !

Sắc thô, tế, quí, tiện,

Sắc bên trong, bên ngoài,

Sắc tam thế cận viễn,

Cũng chỉ là sắc thôi.

Các thầy dùng tuệ trí,

Xem sắc theo chân lý,

Đó chẳng phải là ta,

Của ta, thân ta vậy !

Thọ thô, tế, quí, tiện,

Thọ bên trong, bên ngoài,

Thọ tam thế cận viễn,

Cũng chỉ là thọ thôi.

Các thầy dùng tuệ trí,

Xem thọ theo chân lý,

Đó chẳng phải là ta,

Của ta, thân ta vậy !

Tưởng thô, tế, quí, tiện,

Tưởng bên trong, bên ngoài,

Tưởng tam thế cận viễn,

Cũng chỉ là tưởng thôi.

Các thầy dùng tuệ trí,

Xem tưởng theo chân lý,

Đó chẳng phải là ta,

Của ta, thân ta vậy !

Hành thô, tế, quí, tiện,

Hành bên trong, bên ngoài,

Hành tam thế cận viễn,

Cũng chỉ là hành thôi.

Các thầy dùng tuệ trí,

Xem hành theo chân lý,

Đó chẳng phải là ta,

Của ta, thân ta vậy !

Thức thô, tế, quí, tiện,

Thức bên trong, bên ngoài,

Thức tam thế cận viễn,

Cũng chỉ là thức thôi.

Các thầy dùng tuệ trí,

Xem thức theo chân lý,

Đó chẳng phải là ta,

Của ta, thân ta vậy !

Này các thầy Tỳ khưu,

Thanh văn nghe thấy rõ,

Chán nản thân sắc, hành,

Chán nản thức, tưởng, thọ.

Khi chán nản như thế,

Được xa lánh dục tình,

Được phát sanh trí tuệ,

Nẻo giải thoát đành rành.

Bậc ấy đã hiểu rành,

Đạo cao mình chứng đắc,

Phận việc đã thi hành,

Kiếp sanh rày chấm dứt.

Phật giảng kinh vừa dứt,

Năm Tỳ khưu hỷ hoan,

Bản ngã không còn chấp,

Lậu hoặc thảy tiêu tan.

Kinh Pháp Cú

Chúng tôi chọn lọc một số câu tuyệt diệu trong kinh Pháp Cú diễn ra văn vần, mục đích giúp trí nhớ cho những người mộ pháp ngâm đọc hằng ngày như ca dao. Nếu có điểm nào sai lạc, thành kính nhờ quý thức giả ra ơn chỉ giáo, giúp chúng tôi sửa chữa cho hòan bị hơn.

Đa tạ

I. PhẨm Song YẾu

1. Trong các Pháp do tâm làm chủ,

Tâm dẫn đầu tạo đủ các duyên.

Tâm nhơ tạo nghiệp chẳng hiền,

Như xe lăn bánh, khổ liền theo sau.

2. Trong các Pháp do tâm làm chủ,

Tâm dẫn đầu tạo đủ các duyên.

Tâm thanh tạo nghiệp tốt hiền,

Như hình dọi bóng, vui liền theo sau.

3. “Người kia làm khổ tôi đây”,

Ai còn nghĩ vậy, oán này không tan.

4. “Người kia làm khổ tôi đây”,

Ai đừng nghĩ vậy, oán này tiêu tan.

5. Lấy ân trừ oán, oán tiêu,

Lấy oán báo oán, càng nhiều oan gia.

6. Vì không hiểu mình gần hủy diệt,

Nên chúng sanh mải miết cạnh tranh.

Nếu hay hủy diệt gần mình,

Chúng sanh phí sức cạnh tranh làm gì ?

7. Ham thích sống trong vòng khoái lạc,

Tâm buông lung biếng nhác đọa đày,

Ma kia dễ bắt người này,

Như cành mềm trước gió lay kinh cuồng.

8. Không thích sống trong vòng khoái lạc

Tâm vững vàng buộc chặt Giới nghi.

Ma kia khó thắng người này,

Như gió thổi, núi chẳng lay chẳng dời.

9. Tâm nhơ mang áo cà sa,

Giới nghi bừa bãi, chẳng thà không mang.

10. Tâm thanh mang tấm y vàng,

Giới nghi nghiêm khắc, đáng hàng Sa môn.

11. Phi chơn cứ tưởng thực chơn.

Thực chơn lại thấy phi chơn đó là.

Tư duy một cách vạy tà,

Người như thế ấy khó mà đạt chơn.

12. Thực chơn nghĩ đó thực chơn,

Phi chơn biết đó phi chơn mới là.

Tư duy chẳng chút vạy tà,

Người như thế ấy mới là đạt chơn.

13. Nhà lợp không kín, mưa chan,

Tâm không tu bị dục tham lọt vào.

14. Nhà lợp kín, mưa không chan,

Tâm tu không bị dục tham nhiễm vào.

15. Hối chỗ này, ăn năn chỗ khác,

Kẻ bạo tàn làm ác nhiều nơi,

Nơi nào cũng chẳng an vui,

Mắt nhìn ác nghiệp, bùi ngùi khổ đau.

16. Vui chỗ này, vui lây chỗ khác,

Kẻ hiền lành rải phước nhiều nơi,

Nơi nào cũng được an vui,

Mắt nhìn thiện nghiệp, thảnh thơi nhẹ nhàng.

17. Kẻ tội lỗi từng làm việc ác,

Chỗ này buồn, chỗ khác than buồn,

Than buồn tiếp diễn luôn luôn,

Nhớ mình “tạo ác” than buồn, khổ tâm.

18. Kẻ trong sạch từng làm việc phước,

Chỗ này vui, chỗ khác an vui.

An vui rải rác nơi nơi

Nhớ mình “tạo phước” mừng vui, tịnh lòng.

19. Tụng nhiều, hành chẳng theo kinh,

Thì phần lợi ích dễ thành tựu cho,

Khác nào những kẻ chăn bò,

Đếm bò cho chủ sữa bơ không dùng.

20. Tụng ít, hành đúng theo kinh,

Thì phần lợi ích được thành tựu cho,

Dứt phiền não, dứt âu lo,

Tịnh thanh giải thoát, cơ đồ Sa môn.

II. PHẨM KHÔNG BUÔNG LUNG

21. Buông lung, vào nẻo luân hồi,

Không buông lung, được dứt rồi tử sanh.

Buông lung, sống thể thây sình,

Không buông lung, được thoát vành chuyển luân.

25. Cần lo khắc chế,

Chẳng để buông lung,

Tạo nên hòn đảo lực hùng,

Thủy triều tham dục khó mong nhận chìm.

26. Gìn tâm, bậc trí chăm lo,

Như ông phú hộ bo bo giữ tiền.

28. Ngày nào dứt tuyệt buông lung,

Là ngày ấy dứt hãi hùng lo âu.

Bước lên trí tuệ lầu cao,

Nhìn người ngu xuẩn ôm nhiều sợ lo.

Khác nào lên chót núi to,

Cúi nhìn muôn vật bày phô rõ ràng.

29. Tỉnh tuồng giữa đám hôn mê,

Tinh cần giữa đám ê chề buông lung.

Như con tuấn mã oai hùng,

Vượt qua con ngựa ốm tong yếu hèn.

III. PhẨm Tâm

34. Cá lên trên đất hãi hùng,

Nhảy tung lăn lộn vẫy vùng thế nao ?

Tỳ kheo giữa cõi trần lao,

Sợ lo, phấn đấu, được mau thoát trần.

41. Thân này ngắn ngủi biết bao,

Sẽ vùi ba thước đất sâu lạnh lùng.

Ngàn thu ngủ một giấc nồng,

Như cây củi mục ai dùng nữa chi ?

IV. PhẨm Hoa

49. Sa-môn khất thực hóa duyên,

Chẳng làm tổn hại lụy phiền chúng sanh,

Như ong lấy mật hoa thanh,

Chẳng làm tổn hại sắc xinh hương nồng.

50. Lỗi người, mình phải bỏ qua,

Lỗi mình, mình phải xét tra kỹ càng.

Việc chi mình hãy chưa làm ?

Việc chi mình đã lo kham được rồi ?

51. Như hoa có sắc không hương,

Nói lành mà chẳng đảm đương làm lành.

52. Như hoa có sắc thêm hương,

Nói lành rồi lại đảm đương làm lành.

54. Mùi hương hoa quí tiết ra,

Khó bề ngược gió bay xa khắp cùng.

Mùi hương đức hạnh ngát lừng,

Mặc dầu ngược gió bay cùng bốn phương.

56. Mùi hương các thứ danh hoa,

Tuyệt thơm nhưng khó sánh qua hương người.

Hương người đức hạnh thanh tươi,

Xông lên bát ngát khắp vời Thiên cung.

58-59. Hoa sen thanh khiết thơm tho,

Mọc lên giữa chốn bùn nhơ ao tù.

Con người trí, dũng, bi, từ,

Hiện ra giữa chốn phàm phu tục trần.

V. PHẨM NGU

61. Kết bạn với kẻ hơn mình,

Hay là với kẻ ngang mình kết đôi.

Bằng không thà sống lẻ loi,

Còn hơn kết bạn với người ngu si.

63. Ngu mà tự biết mình ngu,

Ngu vầy là trí phải ngu đâu mà ?

Ngu mà chẳng biết mình ngu,

Tưởng rằng mình trí mới ngu thật là.

64. Ví như cái vá múc canh,

Bao giờ biết được vị lành ngọt ngon.

Gần hiền chẳng biết học khôn,

Bao giờ nếm được mùi hương đạo lành.

65. Ví như cái lưỡi nếm canh,

Tức thì đã biết vị lành ngọt ngon.

Gần hiền chăm chú học khôn,

Tức thì thấu nhập Pháp môn dễ dàng.

66. Lỡ cùng cừu địch chung đường,

Phải vì cừu địch tai ương giữa vời.

Lỡ vì ác nghiệp tạo rồi,

Phải cùng ác nghiệp tới nơi khổ sầu.

75. Một đàng đưa đến Niết-bàn,

Một đàng đưa đến thế gian tội tình.

Các hàng Phật tử biết rành,

Lợi danh chớ đắm, tu hành phải chuyên.

76. Gặp người trí thật tình chỉ lỗi,

Nên kết thân, học hỏi trau dồi,

Xem như kho báu trên đời,

Gần người trí thức, lành vời, dữ xa.

77. Ai hay chỉ lỗi răn khuyên,

Kẻ ác ghét bỏ, người hiền kính yêu.

VI. PHẨM TRÍ GIẢ

80. Người tưới nước lo phần dẫn nước,

Thợ cung tên lo chuốt cung tên,

Thợ hồ tô vách xây nền,

Cũng như người trí ngày đêm luyện lòng.

81. Vững vàng thay, ngọn đại sơn,

Bão to, gió lớn, chẳng sờn, chẳng lay.

Người đại trí, vững vàng thay,

Lời khen, tiếng báng, chẳng lay chẳng sờn.

82. Như hồ sóng lặng nước xanh,

Người lành ngộ pháp, tịnh thanh tấm lòng.

85. Bến bờ sanh tử đông vầy,

Bến bờ giải thoát một vài người qua.

87. Trí lành, ác pháp lìa xa,

Chuyên tu thiện pháp vượt qua biển trần.

88. Lìa vui ngũ dục trần hòan,

Tìm vui Chánh Pháp Niết-bàn thanh cao.

VII. PHẨM A-LA-HÁN

90. Người mà giải thoát hòan toàn,

Người mà dứt các buộc ràng thân tâm.

Là người đạt chỗ cao thâm,

Chẳng lo, chẳng sợ, vẹn phần an vui.

91. Kẻ dũng mãnh không ưa ràng buộc,

Như ngỗng kia khi vượt ao hồ,

Chẳng còn luyến tiếc chút mô.

VIII. PHẨM NGÀN

100. Lời vô ích ngàn câu vô bổ,

Hữu ích, dầu nhất cú hữu duyên.

Vừa nghe, tâm tịnh thanh liền,

Khổ sầu tiêu tán, não phiền sạch không.

103. Thắng người đâu sánh thắng mình,

Chiến công tự thắng liệt oanh trên đời.

104. Thắng người đâu sánh thắng mình,

Thắng mình chế ngự dục tình cao siêu.

109. Thoàng hoan hỷ tôn thờ Tam Bảo,

Nhất là tôn Trưởng lão, Cao Tăng.

Được điều tăng trưởng phước phần,

Sống lâu, vui vẻ, an bằng, đẹp xinh.

110. Sống trăm tuổi buông lung, phạm luật,

Thua một ngày thu thúc tham thiền.

112. Trăm năm giải đãi tu hiền,

Chẳng bằng một bữa lòng siêng trau dồi.

113. Nếu người sống trăm năm,

Không biết pháp sanh diệt.

Chẳng bằng sống một ngày,

Mà được rõ được biết.

114. Nếu người sống trăm năm,

Mà không thông Phật Pháp.

Chẳng bằng sống một ngày,

Mà được rõ biết chắc.

IX. PHẨM ÁC

116. Việc lành làm gấp rút,

Tâm ác đón ngăn nhanh.

Phút nào biếng nhác việc lành,

Tức thì tâm ác phát sanh ra liền.

117. Lỡ làm ác, bỏ mau mau,

Chứa ác, nhất định khổ sầu luôn luôn.

118. Đã làm thiện, phải hăng say,

Chứa lành, nhất định vui vầy luôn luôn.

119. Nghiệp ác chưa thành thục,

Người ác thấy vui vầy,

Đến khi thành thục mới hay,

Nghiệp hung, quả xấu, ác vay, khổ đền.

120. Nghiệp thiện chưa thành thục,

Người thiện thấy đắng cay.

Đến khi thành thục mới hay,

Nghiệp lành, quả tốt, thiện vay, vui đền.

121. Điều ác nhỏ, chớ khinh,

Tưởng quả chẳng đến mình.

Kẻ ngu, ác dồn chứa,

Như nước nhỏ đầy bình.

122. Điều thiện nhỏ, chớ khinh,

Tưởng quả chẳng đến mình.

Bậc trí, thiện dồn chứa,

Như nước nhỏ đầy bình.

125. Ngược gió ném bụi nhơ,

Bụi huờn về người tạt.

Kẻ ác hại người lành,

Hại hòan về kẻ ác.

127. Chẳng phải lặn biển thẳm,

Chẳng phải ẩn không gian,

Chui hang sâu núi vắng,

Mà thoát nghiệp dễ dàng.

128. Chẳng phải lặn biển thẳm,

Chẳng phải ẩn không gian,

Chui hang sâu núi vắng,

Mà trốn khỏi tử thần.

X. PHẨM ĐAO TRƯỢNG

129. Ai cũng sợ gươm đao,

Ai cũng sợ sự chết,

Suy ta ra lòng người,

Chớ giết, chớ bảo giết.

131-132. Ta cầu phước, hại người mất phước,

 Hạnh phước ta khó được viên thành.

Đừng làm hại kẻ chung quanh,

Sở cầu hạnh phước viên thành tự nhiên.

133. Dùng lời thô ác cùng người,

Cùng ta, người cũng dùng lời ác thô.

Những lời nóng giận hồ đồ,

Khác nào gậy bổ, tựa hồ gươm đâm.

134. Lời sỉ vả mặc người khinh dể,

Ta lặng lờ như thể chuông câm.

Niết-bàn tự tại bước chân,

Người đâu tranh cãi chống ngăn được nào.

135. Mục đồng cầm cây gậy,

Xua trâu ra cánh đồng,

Già bịnh cũng như vậy,

Xua người đến tử vong.

XI. PHẨM LÃO

150. Gẫm cái thành, sánh cái thân,

Xây bằng máu thịt, dựng bằng gân xương.

Dối gian chất chứa chán choàng,

Nào già, nào chết, náu nương chốn này.

151. Xe dầu trang sức còn hư hoại,

Thân có trau tria, cũng yếu già.

Trừ pháp thanh cao, hàng Thánh chúng,

Không già, không hoại, độ Hằng sa.

152. Kém nghe, kém học, kém hành,

Thân phàm dẫu lớn, tuệ lành không tăng.

XIV. PHẨM PHẬT ĐÀ

183. Chớ làm các điều ác,

Gắng làm các việc lành,

Giữ tâm ý trong sạch,

Lời Chư Phật dạy rành.

186. Giả như mưa xuống ngọc vàng,

Cũng chưa thoả mãn lòng tham con người.

194. Hạnh phúc thay, Phật ra đời,

Hạnh phúc thay, Pháp diễn lời cao xa.

Hạnh phúc thay, Tăng hợp hòa,

Hạnh phúc thay, dõng tiến và đồng tu.

XV. PHẨM LẠC

197. Không thù oán cạnh người thù oán,

Sống như vầy sung sướng biết bao.

199. Giữa người tham dục xôn xao,

Sống không tham dục thanh cao ai bằng.

201. Thắng thì sanh oán, sanh thù,

Bại thì đau đớn lo rầu mãi thôi.

Sống đời hòa hiếu an vui,

Chẳng cầu thắng bại lôi thôi nhọc nhằn.

202. Ác nào bằng ác si sân ?

Lửa nào bằng lửa dục tham lan tràn ?

Khổ nào bằng khổ trần gian ?

Vui nào sánh kịp Niết-bàn thanh cao ?

203. Đói là chứng bịnh lớn,

Chết là nỗi khổ to.

Biết rồi như vậy hết lo,

Được phần an lạc, rõ cơ Niết-bàn.

204. Vô bịnh, rất lợi ích,

Biết đủ, rất sang giàu.

Thành tín, chí thân thiết,

Niết-bàn, vui thanh cao.

XVI. PHẨM HỶ ÁI

213. Vì lòng ái dục nên lo,

Vì lòng ái dục làm cho sợ buồn.

Dứt trừ ái dục luôn luôn,

Chẳng lo, chẳng sợ, thoàng thoàng an vui.

219-220. Khách ly hương trở về bổn xứ,

Được bà con mừng rỡ tiếp nghinh,

Như người vừa được vãng sinh,

Phước lành tạo sẵn tiếp nghinh chào mừng.

XVII. PHẨM PHẨN NỘ

221. Người nào dứt giận trừ kiêu,

Người nào giải thoát mọi điều nhục, vinh.

Người nào không dính sắc, danh,

Là không khổ não theo mình vấn vương.

222. Người nào đang lúc giận lung,

Tức thì ngăn được như dừng trớn xe.

Là người chế ngự tài ghê,

Ngoài ra là kẻ thoàng lề cầm cương.

223. Lòng từ thắng được lòng sân,

Lòng ngay thắng được lòng gian, ý tà.

Thắng hung dữ, lấy hiền hòa,

Thắng lòng tham, lấy của ra cho người.

228. Toàn được khen, toàn bị chê,

Xưa, sau, hiện tại, chưa hề có ai.

229. Mỗi sáng dậy tự mình phản tỉnh,

Hành động không lơ đễnh sai lầm.

Trí thanh giới tịnh trong ngần,

Là người được Đấng Siêu Trần tán dương.

XVIII. PHẨM CẤU UẾ

237. Đời ngươi đã sắp lụn tàn,

Chân ngươi đã sắp bước gần Diêm Vương.

Lữ hành thiếu hẳn tư lương,

Không nơi ngơi nghỉ, giữa đường bơ vơ !

240. Sắt sinh sét, sét ăn lại sắt,

Người gieo nhơn, nhơn dắt lại người.

Đi vào cõi ác chơi vơi,

Quả hành, nghiệp trả, khổ đời, hại thân.

246-247. Ai hay giết hại, gian tham,

Ai hay nói dối, tà dâm, rượu trà.

Hành vi như thế tức là,

Thiện căn đào bỏ, lạc xa đạo lành.

251. Sông nào đắm bằng sông ái dục ?

Chấp nào bền bằng chấp giận sân?

Lửa nào nóng thể dục tham ?

Lưới nào trói thể tình phàm ngu si ?

253. Thấy lỗi người tâm sanh nóng giận,

Phiền não theo, sân hận gia tăng.

Lỗi người ta cứ bỏ phăng,

Diệt trừ sân hận, tiêu tan não phiền.

XIX. PHẨM PHÁP TRỤ

270. Nếu tên Thánh, không còn giết hại,

Giết hại còn, chẳng phải Thánh đâu !

Thánh là hiền đức thanh cao,

Chẳng còn giết hại đau sầu chúng sanh.

XX. PHẨM ĐẠO

276. Lưới ma vương tìm phương cởi mở.

Sức định thiền giác ngộ tháo ra.

Gươm thiền cắt đứt lưới ma,

Phật Ngài chỉ lối, tự ta tiến hành.

277. Vạn ban vô ngã, vô thoàng,

Thắp đèn trí tuệ soi tường thế gian.

Thấy thống khổ, sẽ chán nhàm,

Đó là đạo quả Niết-bàn tịnh thanh.

281. Thân nên tránh ác làm hiền,

Răn dè lời nói, chế kiềm ý căn.

Tịnh thanh ba nghiệp vẹn phần,

Được tròn chánh đạo, được phần Thánh nhơn.

282. Hành thiền, trí tuệ phát sanh,

Bỏ thiền, trí tuệ mong manh điêu tàn.

Biết rồi đắc, thất, nguy, an,

Tiến tu thiền định, gia tăng trí mầu.

284. Dục tình chưa dứt, Tâm thức còn mê,

Khác nào như thể con bê,

Sữa kia còn bú, vú kia dễ rời.

285. Dục tình đã dứt,

Tâm thức hết mê,

Ví như tay bẻ cành lìa,

Lòng này tịnh lặng, bờ kia Niết-bàn.

287. Thế gian mê đắm ngũ trần,

Dửng dưng dầu bị tử thần dắt tay.

Khác nào làng mạc ngủ say,

Bị cơn nước lũ cuốn lôi êm đềm.

288. Tử thần khi đã dắt tay,

Thân tình cho mấy, thế thay được nào ?

Dầu cho cốt nhục, tâm bào,

Làm sao cứu hộ, làm sao theo cùng ?

XXI. PHẨM TẠP

291. Việc làm gieo khổ cho người,

Mặc người cam khổ, cầu vui cho mình.

Bao giờ dứt được nghiệp hành,

Bao giờ thoát khỏi bất bình oán tăng.

292. Việc không đáng, cứ làm xằng,

Việc đáng, lại chẳng siêng năng thực hành.

Những người phóng túng mạn khinh,

Tâm càng buông mãi, nghiệp sanh thêm hòai.

304. Làm lành danh tỏ rạng,

Như lên đỉnh Tuyết Sơn,

Làm ác nghiệp đen thẫm,

Như bắn cung đêm hôm.

305. Rừng sâu ngồi, đứng một mình,

Mặc tình vui đạo, mặc tình luyện tâm.

XXII. PHẨM ĐỊA NGỤC

306. Vọng ngôn: chuyện có nói không,

Chết vào địa ngục, cùm gông mang đầy.

307. Phàm tâm chẳng sửa chút nào,

Dầu mang pháp phục, cũng vào ngục môn.

308. Tu hành phá giới phạm gian,

Nuốt hòan sắt nóng, còn hơn thọ tài.

309. Buông lung tà dục miệt mài,

Bị khinh, mất ngủ, tội đày ngục môn.

310. Buông lung tà hạnh dâm loàn,

Ít vui, nhiều khổ, nghiệp dồn bàng sanh.

314. Không làm nghiệp ác là hơn,

Nhơn ác, nhất định, thọ cơn khổ nàn.

Nên làm nghiệp thiện là hơn,

Nhơn lành, nhất định lãnh phần an vui.

315. Thành vua chúa canh phòng nghiêm mật,

Thân Tỳ khưu canh gác nghiêm minh.

Một giây sơ hở tan tành,

Một giây sơ hở ngục hình đọa sa.

316. Không đáng hổ làm tuồng thẹn hổ,

Đáng hổ ngươi lại bỏ như không,

Cứ ôm tà kiến vào lòng,

Ngục hình khó nỗi thoát vòng trói trăng.

317. Không đáng sợ làm tuồng e sợ

Đáng sợ e lại bỏ như không,

Cứ ôm tà kiến vào lòng,

Ngục hình khó nỗi thoát vòng trói trăng.

318. Không lầm lỗi mà rằng lầm lỗi,

Có lỗi lầm lại chối lỗi lầm.

Cứ ôm tà kiến vào tâm,

Ngục hình khó thoát giam cầm trói trăng.

319. Có lầm lỗi, thề rằng lầm lỗi,

Không lỗi lầm, chẳng gọi lỗi lầm.

Giữ gìn chánh kiến nơi tâm,

Đường lành thấy chẳng xa xăm đâu mà!

XXIII. PHẨM VOI

320. Voi xuất trận cung tên chịu đựng,

Người xuất gia chịu nhẫn thị phi,

Thế gian lắm kẻ ố tỳ,

Thương chi gieo khổ, ghét chi gieo sầu ?

321. Luyện voi để dự hội hàng,

Luyện voi dâng đến Thượng hòang ngự du.

Đâu bằng luyện tấm lòng tu,

Chê bai, ẩn nhẫn, nghịch thù mến yêu.

322. Nương xe chẳng đến Niết-bàn,

Luyện tâm mới được dự hàng Vô Sanh.

325. Con heo thích ngủ, tham ăn,

Muôn đời tiếp tục bán thân làm hàng.

Người ngu thích ngủ, tham ăn

Muôn đời tiếp tục trói trăng luân hồi.

327. Như voi gắng vượt bùn lầy,

Trau tâm gắng sức thoát nguy luân hồi.

XXIV. PHẨM ÁI DỤC

335. Thế gian ái dục buộc ràng,

Khổ sầu như cỏ mọc tràn gặp mưa.

336. Tu hành, ái dục chế ngăn,

Khổ sầu như nước đổ nhằm lá sen.

337. Hãy dồn sức nhổ phăng ái dục,

Cỏ Tỳ la tận gốc tiêu trừ,

Đừng cho ái dục nhiễm nhơ,

Cỏ lau gặp nước tràn bờ bường lên.

338. Đốn cây chưa đào gốc,

Tược nhánh nảy sanh hòai.

Ái dục chưa trừ dứt,

Khổ não vẫn đeo đai.

340. Sáu căn phát ái dục ra,

Cũng như giống cỏ Man la mọc tràn.

Hãy dùng tuệ kiếm đoạn phăng,

Dứt căn ái dục, dứt căn luân hồi.

341. Ai còn ái dục lục trần,

Tuy cầu an lạc, nhưng gần trầm luân.

344. Xuất gia rồi lại nhập gia,

Sợi dây mới được mở ra, cột vào.

345. Giam cầm, cùm sắt, gông cây,

Cũng chưa phải thật kiên trì trói trăng.

Tấm lòng luyến ái thế gian,

Mới là vĩnh viễn trói trăng giam cầm.

347. Những ai say đắm dục tình,

Như tằm kéo kén buộc mình trong tơ.

Những ai tỉnh giấc say sưa,

Xa lìa thống khổ, ngao du thanh nhàn.

349. Kẻ chứa tư tưởng ác,

Muốn ham nhiều dục lạc,

Dục lạc muốn ham nhiều,

Trói buộc càng vững chắc.

354. Thí nào sánh thanh cao Pháp thí,

Vị nào bằng Pháp vị tiêu dao.

Pháp hỷ hơn các vui nào,

Diệt trừ ái dục, khổ đau chẳng còn.

355. Người ngu vì của hại thân,

Cũng như vì của hại nhân khốn nàn,

Của tiền hại chúng mê man,

Của tiền đâu dễ cầu sang bến lành !

356. Cỏ làm thiệt hại ruộng vườn,

Lòng tham làm hại thế nhơn vô vàn.

Độ người dứt tuyệt tham lam,

Phước càng to rộng, đức càng thẳm sâu.

357. Cỏ làm thiệt hại ruộng vườn,

Lòng sân làm hại thế nhơn vô vàn.

Độ người dứt tuyệt giận sân,

Phước càng to rộng, đức càng thẳm sâu.

358. Cỏ làm thiệt hại ruộng vườn,

Lòng si làm hại thế nhơn vô vàn.

Độ người dứt tuyệt si lầm,

Phước càng to rộng, đức càng thẳm sâu.

359. Cỏ làm thiệt hại ruộng vườn,

Lòng dục làm hại thế nhơn vô vàn.

Độ người dứt tuyệt dục trần,

Phước càng to rộng, đức càng thẳm sâu.

XXV. PHẨM TỲ-KHEO

360- 361 Chế phục được nhãn căn,

Chế phục được nhĩ căn,

Chế phục được tỷ căn,

Chế phục được thiệt căn,

Chế phục được thân căn,

Chế phục được ý căn,

Lành thay chế phục lục căn,

Tức thì giải thoát các phần khổ đau.

365. Điều mình tu chứng, chớ chê,

Điều người tu chứng chớ mê tìm tòi.

Cứ tìm tu chứng của người,

Cuối cùng chánh định xa vời chứng đâu?

367. Không “ta” và chẳng “của ta”,

Không lo, chẳng sợ, gọi là Tỳ khưu.

368. Tỳ khưu pháp hỷ, tâm bi,

Hợp hòa tịch tịnh, đoạn ly vô thoàng.

369. Thân người khác thể con thuyền,

Nước vừa tát cạn, thuyền liền nhẹ vơi.

Tham, sân, si, dục dứt rồi,

Buồm căng tinh tấn, thuyền xuôi Niết-bàn.

371.Chớ nhiễm mê dục vọng,

Phải thiền định ân cần.

Đừng đợi nuốt sắt nóng,

Mới hoảng hốt ăn năn.

372.  Không thiền định, không sanh trí tuệ,

Trí tuệ không, chẳng thể định thiền.

Người nào gồm đủ nhơn duyên,

Định thiền, trí tuệ, gần bên Niết-bàn.

373. Tỳ khưu ở chỗ tịnh yên,

Tâm thoàng vắng lặng, vui yên Niết-bàn.

374. Xét thoàng năm uẩn diệt sanh,

Biết mình hạnh phúc, biết mình siêu nhiên

377. Phù dung xầu úa thế nào,

Tham, sân phải khiến úa xàu như y.

382. Tỳ khưu thân khẩu tịnh thanh,

Lìa vui, tâm định, xứng danh tu trì.

Tỳ khưu nhỏ tuổi siêng tu,

Như trăng vượt khỏi mây mù chiếu soi.

XXVI. PHẨM BÀ-LA-MÔN

387. Mặt trời chiếu sáng ban ngày,

Mặt trăng chiếu sáng đêm dài âm u.

Định thiền chiếu sáng người tu,

Phật quang chiếu sáng thiên thu thế trần.

389. Chớ đánh đập tu sĩ,

Bị đánh chớ giận hờn,

Người đánh bị xấu hổ,

Người giận xấu hổ hơn.

QUY SƠN CẢNH SÁCH

Nhơn do kiếp trước,

Nghiệp buộc thân này.

Nương các duyên thành tựu,

Nhờ cha mẹ hình hài.

Tuy hoả phong địa thủy làm thân,

nhưng vẫn hằng trái lẽ;

Khiến lão bịnh vô thoàng hiện tướng,

chẳng kỳ hẹn cùng người.

Sớm còn tối mất,

Nháy mắt qua đời.

Như sương mùa xuân,

như móc ban mai, bỗng liền tan rã;

Như cây dựa bực,

như dây bên giếng, nào chắc lâu dài.

Chóng nhanh mỗi phút,

Nhấp nháy từng giây.

Biến hơi thở thoạt nhiên đổi kiếp,

Há an lòng thong thả qua ngày ?

Đối cha mẹ chẳng dâng ngon ngọt,

Cùng tôn thân phút đã xa rời.

Việc nước không tài công cán,

Nghiệp nhà dứt hạt giống nòi.

Xa làng biệt xóm,

Xuống tóc theo Thầy.

Tưởng niệm cần trau tâm nội,

Nhu hòa rộng mở đức ngoài.

Mong lìa kiếp tạm,

Quyết thoát cõi đời.

Lên Giới phẩm mới vừa cao bực,

Xưng Tỳ kheo sao chực loè người ?

Tiêu xài của đạo,

Hưởng thọ của đời.

Chẳng xét kỹ:

của thí từ đâu thành tựu đó;

Lại nói càn:

pháp tu âu phải cúng dâng đây.

Ăn rồi dụm miệng,

Nói chuyện ngoài đời.

Thật là một lúc đua vui,

chẳng biết suy tường phăng gốc khổ;

Hay đâu nhiều đời thọ khổ,

chưa từng xét lại tỉnh cơn vui.

Ngày giờ luống mất,

Năm tháng buông trôi.

Của lắm thọ nhiều, càng tập nhiễm,

Năm dồn, tháng dập, khó toan rời.

Chập chồng vật chất,

Gìn giữ huyễn hài.

Phật dạy Tỳ kheo:

Tấn đạo nghiêm thân,

tình trần phải bớt;

Thế mà nhiều kẻ:

Luyến phàm nhiễm tục,

tham dục chẳng thôi.

Én dệt xuân vừa xanh đó,

Thoi đưa đầu đã bạc rồi.

Phận hậu học mù mờ tôn chỉ,

Nương tiên sanh giáo lý trau dồi.

Chớ nói xuất gia, trông cầu ăn mặc,

Phải tường Giới luật, từ bực mở bày.

Phật chế ra:

Phép tắc oai nghi,

dựng nếp sạch dường như băng tuyết;

Ngăn dè gìn giữ,

buộc lòng phàm chẳng được dể duôi.

Qui điều nhiệm nhặt,

Ngăn dứt lầm sai.

Trường Giới luật chưa gần chưa ở,

Kinh Thượng thừa nào rõ nào hay.

Khá tiếc qua rồi hết kiếp,

Những thương hối chửa kịp ngày.

Giáo lý chưa từng để dạ,

Đạo huyền còn gác bên tai.

Rồi đến tác lớn tuổi cao,

bụng dạ nào hay trống vậy;

Chẳng nương người lành bạn tốt,

tánh tình chỉ biết ngạo thôi.

Kinh luật mù mờ,

thân tâm đã không tu tập;

Nói năng lớn lối,

thứ bực chẳng kính vị ngôi.

Chạm bát khua nổi tiếng,

Dậy trước lúc ăn rồi.

Lật đật tới lui,

không gìn giữ trang nghiêm Tăng thể;

Lăng xăng ngồi đứng,

chẳng e dè xao động tâm người.

Qui tắc oai nghi,

chẳng được mảy may tồn tại;

Hậu lai tân học,

lấy đâu gương mẫu theo đòi ?

Bằng có người khuyên,

hẳn liền miệng xưng ta thầy núi;

Chưa nghe Phật dạy,

cứ một bề giữ tấm lòng sai.

Tri kiến hẹp hòi,

bởi tâm tánh buổi đầu biếng nhác;

Lợi danh mê muội,

nên tháng ngày luống những thiệt thòi.

Chẳng nghĩ lóng cóng yếu già,

ngẩn ngơ khi gặp việc;

Hậu học tầm tòi thưa hỏi,

ú ớ lúc buông lời.

Bằng nói thì sai lý lạc đề,

lời ra lủng củng không nhằm sách;

Bị khinh lại trách trò vô lễ,

lòng dấy sân si cãi lướt người.

Một mai ngã bịnh nằm giường,

các khổ vấn vương bức bách;

Khi ấy sớm lo tối tính,

trong lòng lính quýnh bồi hồi.

Đường trước mờ mờ,

muôn lối về đâu chẳng biết;

Tội xưa hối tiếc,

đợi khát đào giếng sao rồi ?

Giận mình trước chẳng lo tu,

tuổi già nặng nề tội lỗi;

Ngán thay giờ đang sắp chết,

tâm mê sợ sệt bồi hồi.

Lưới phủng chim bay, thức thần

theo nghiệp.

Oan đền trái trả, sức mạnh cuốn lôi.

Vương vấn lòng phàm, nặng đâu sa đó,

Vô thoàng quỉ dữ, niệm niệm không thôi.

Mạng chẳng dễ chờ, thời không dễ đợi,

Trời không thể khác, người chẳng thể sai.

Như thế thọ thân, chẳng luận mấy kiếp,

Chạnh thương than thở, tha thiết ai hòai.

Đâu nỡ im lời, cùng nhau răn nhắc,

Hậu sanh tượng pháp, cách Phật xa vời.

Giáo lý lôi thôi, nhơn tâm giải đãi,

Lược bày gọn gẫy, thức tỉnh hậu lai.

Nếu không chừa bỏ,

Thật khó chuyển lay.

PHÀM KẺ XUẤT GIA:

Tinh thần vượt bực,

Hình tướng khác đời,

Phật dòng nối thạnh,

Ma chúng khiếp oai,

Trên đáp đền bốn đức,

Dưới cứu độ ba loài,

Bằng chẳng được giới nghi đúng mực,

Ắt xen hàng Tăng chúng báo đời.

Nết xấu lời xằng, của dưng luống uổng,

Chỗ đi năm trước, tấc bước chẳng dời.

Đành lơ lửng một đời, lấy chi nương cậy,

Huống rỡ ràng Tăng tướng, dung mạo

dễ coi.

Đều nhờ nhân tốt đã roi,

quả lành nay đặng;

Lại cứ tay khoanh ngồi sững,

tấc bóng chẳng hòai.

Hễ là công nghiệp không cần,

tức thì công quả chẳng tựu;

Chẳng phải đời này vô ích,

mà còn đời khác chưa rồi.

Từ tạ song thân,

áo pháp quyết lòng mang trọn vẹn;

Tu hành nhiều bực,

phẩm sen định ý vượt cao vời.

Lo xét ngày đêm,

chớ khá dần dà qua buổi;

Đỡ nâng Phật Pháp,

nêu lên mẫu mực để đời.

Ước mong thành tựu chí nguyền,

chưa được chút phần tương ứng;

Dẫn giải phải nhằm kinh luật,

đừng cho một nét lầm sai.

Dung nghi đĩnh đạc,

Ý chí thanh bai,

Đi xa cần họp bạn lành,

rộng thấy việc hay sáng mắt;

Ở lâu phải tìm bạn tốt,

nhiều nghe lời quí thông tai.

CHO NÊN CÓ CÂU:

Sanh ta ấy Cha Mẹ

Giúp ta thiệt Bạn Thầy.

Gần gũi người lành,

như đi trong sương móc.

thấy chẳng ướt áo quần,

nhưng lần lần thấm nhuận;

Lân la đứa dữ,

ắt nhiễm lấy hung hăng,

gây ra nhiều tội lỗi,

ấy quả báo nay mai.

CHẾT RỒI ĐỌA LẠC:

Một phen mất rồi thân mạng,

Muôn kiếp đâu được lốt người,

Thẳng tiếng trái tai,

chạm dạ ghi lòng nên vậy;

Mai danh ẩn tích,

để tâm nuôi đức tốt thay.

Tinh thần cho trong sạch,

Phiền não hết khuấy rầy.

Bằng muốn học tham thiền,

vượt qua cửa phương tiện;

Phải tận tường tinh yếu,

thấu rõ đạo tuyệt vời.

Quyết chọn lý thâm sâu,

được nguồn chơn tỏ ngộ;

Rộng hỏi bậc cao đức,

gần học bạn hiền tài.

Tông này khó được diệu huyền,

quyết phải dụng tâm chín chắn;

Nhơn kia mau tỏ chơn chánh,

tức là xuất thế lần hồi,

Được như thế phá tan ba cõi,

Cùng là dứt khỏi hăm lăm loài.

Các pháp trong ngoài không thiệt cả,

Từ lòng biến khởi ấy giả thôi.

Tâm chẳng đem dùng toan tính vật,

Vật đâu nương cậy cản ngăn người.

Mặc dầu pháp tánh châu lưu,

chấp có chấp không nào vướng nữa;

Tầm thoàng sắc thinh nghe thấy,

bên sự bên lý ứng dụng hòai.

Được vậy chẳng uổng mặc pháp y,

đền trả bốn ơn cứu ba loại;

Nguyện ấy cho bền nên Phật quả,

lại qua ba cõi độ muôn đời.

Một pháp học thật huyền thật diệu,

Tấc lòng chuyên không lạc không sai.

Như bậc trung lưu, đạo lý còn mờ ám;

Thì nơi giáo pháp, kinh luật hãy tìm tòi.

Tầm nghĩa lý kinh,

xướng truyền Chánh Pháp;

Đền ơn Đức Phật,

tiếp dẫn hậu lai.

Thì giờ chớ nên luống bỏ,

Công phu nhờ đó tô bồi.

Được bề ngoài đứng đi nghiêm chỉnh,

Thì tăng trung pháp khí trau dồi.

HÁ CHẲNG THẤY:

Sắn nương tòng ngàn tầm cao vượt,

Gá duyên lành lợi được rộng khơi.

Trì trai giữ giới chớ lơi,

Nhơn mầu quả tốt đời đời thanh bai.

Chớ hững hờ qua buổi,

Đừng lêu lổng qua ngày.

Khá tiếc quang âm bay thấm thoát,

Chẳng cầu thăng tấn những ai hòai.

Bốn đức công ơn đành phụ nghĩa,

Mười phương tín thí luống hao tài.

Chứa tội càng sâu, tâm trần dễ lấp,

Gặp việc ắt thất bị chúng chê bai.

LỜI XƯA NÓI:

Người trượng phu ta đây cũng thế,

Chớ tự khinh luống để sụt lùi.

Chẳng dường ấy lôi thôi cửa đạo,

Không ích chi lếu láo một đời.

TRÔNG MONG CÁC VỊ:

Mở chí cho khoát thông,

Phát lòng cho dõng mãnh,

Lập hạnh người thượng đức,

Chớ theo kẻ bất tài.

Hiện thời tự mình quyết đoán,

Chẳng khá nhờ ai liệu bày.

Dứt ý vong duyên,

đừng với ngũ trần làm bạn;

Lòng không cảnh vắng,

chỉ vì vọng niệm ngăn hòai.

Đọc kỹ tư văn chuyên cần nhắc nhở,

Cho ra chủ tể chớ nệ tình đời.

Nghiệp kéo quả lôi, khôn dời khó tránh,

Tiếng hòa vang thuận, hình thẳng

bóng ngay.

Há không lo sợ,

Nhơn quả hiện bày.

NÊN TRONG KINH RẰNG:

Dẫu cho trăm ngàn kiếp,

Nghiệp cũ khó tiêu tan.

Nhơn duyên khi hội ngộ,

Quả báo tự mình mang.

CHO HAY:

Ba cõi buộc ràng, giết người hình phạt,

Chuyên tu ráng sức, chớ luống qua ngày.

Chính biết tội dày, khuyên nhau tu tập,

Nguyện làm bạn pháp trăm kiếp ngàn đời.

BÀI MINH RẰNG

Thân huyễn nhà mơ,

Không trung vật sắc.

Đời trước không cùng,

Đời sau đâu ắt.

Lên xuống cực lòng,

Đây sanh kia mất.

Chẳng khỏi ba vòng,

Thuở nào thôi dứt.

Tham luyến cảnh đời,

Ấm duyên thành chất.

Từ nhỏ đến già,

Không điều sở đắc.

Cội gốc vô minh,

Nhơn đây bị hoặc.

Khá tiếc quang âm,

Không lường gang tấc.

Đời nay luống qua,

Đời sau ngăn lấp.

Từ mê đến mê,

Đều do sáu giặc.

Qua lại sáu đường,

Xuống lên ba nấc.

Sớm tầm minh sư,

Nương gần cao đức.

Chọn lựa thân tâm,

Bỏ điều gai gốc.

Giả mị cuộc đời,

Các duyên ép ngặt.

Pháp lý nghiệm cùng,

Lấy ngộ làm mực.

Nhớ tưởng thảy không,

Cảnh lòng đều dứt.

Sáu căn hòa vui,

Đứng đi tịch mặc.

Một lòng chẳng sanh,

Muôn pháp đều dứt.

Kinh Khóa Hư

Tựa

(Dịch nghĩa bài Tựa dẫn vào sách Khóa Hư, tác phẩm của Nhà Vua Trần Thái Tông)

Ngày rằm mùa thu Canh Tý (1840), nhân nghỉ việc mới đi vãng cảnh Chùa Đại Giác ở núi Bồ (Bồ Sơn) thuộc Huyện Tiên Du, Tỉnh Bắc Ninh để xem lễ các nhà Sư hội họp cầu ích Bồ-tát. Bấy giờ Sư Cụ Thanh Hương ở Chùa Do Nha, Huyện Võ Giăng có đem một tập Khóa Hư Lục gồm ba quyển để xin tôi bài tựa. Tôi từ chối rằng hiểu biết thô thiển về Đạo giáo, chưa đạt được ý nghĩa đạo Phật, tựu trung đối với Kinh sách của Ba Thừa và luận thuyết của Năm Phái được xem sơ lược, hiểu biết nông cạn, đâu dám cầm bút viết bậy để mua cười của các bậc thiện trí thức hay sao ? Sư Cụ cố nài xin hai ba lần, tôi bất đắc dĩ không làm sao được mới cầm sách về mở ra xem kỹ mới hay sách Khóa Hư Lục này là chính Hòang đế Thái Tôn triều Trần sáng tác vậy.

Tác giả thực cho rằng người ta từ bao nhiêu kiếp đến nay đã quên mất bản tâm, chẳng biết chánh đạo, sa đọa vào ba đường đau khổ bởi vì sáu căn sai lầm. Nếu không sám hối lỗi kiếp trước thì khó mà trông mong vào quả kiếp sau. Đấy là lý do làm ra sách Khóa Hư Lục này vậy. Trước hết tác giả xếp đặt bốn ngọn núi ví như bốn giai đoạn của đời người, phối với bốn mùa của thời tiết một năm, cho sanh, già, bịnh, chết là thể tất nhiên cũng như lẽ sanh ra, lớn lên, thu về, tàng chứa thay đổi lẫn nhau không bao giờ hết.

Không cứ chi người cư sĩ tại gia ở thế gian, hay hạng đi tu ra khỏi thế gian đều nên lo tu sửa sám hối. Tâm ý thức nên hư không nhưng thời giờ không thể bỏ hư không được, mà công phu học tập lại không thể một phút bỏ hư không được vậy. Cho nên cứ nhất định đêm ngày sáu buổi, đầu tiên thì dâng hương, tâu bạch, thứ đến sám hối, khuyên mời, sau cùng thì hồi hướng phát nguyện. Từ tối đến sáng, từ ngày đến đêm, mỗi lần sáu niệm ân cần, kêu thương với Từ Tôn, khẩn cầu thương giúp, ví như tấm lòng tiếc từ tấc quang âm của Vua Vũ nhà Hạ bên Tàu xưa không khác chút gì.

Lời văn gọn gàng mà lý lẽ rõ rệt, việc làm giản dị mà công phu dễ tới, có thể nhân đấy mà ngăn tâm vượn, phòng ý mã, vượt qua bể khổ bến mê. Tuy rằng thấu suốt hòan toàn chưa hẳn đã so sánh bằng các sách của bậc hiền đức đời xưa đã trước tác, nhưng để bước lên bậc thang của mười cõi, ra khỏi đường tắt bốn núi thì không thể thiếu bộ sách trọng yếu này được.

Ôi ! Vua là bậc hiền nhà Trần mà có thể tự thân ở ngôi vạn thặng của một nước lớn, lại ý niệm tới bậc Tam Tôn, bỏ áo mũ nhà Vua mà mặc lấy nâu sồng của nông dân; rời ngai rồng mà ngồi đệm cỏ. Không những một thời sửa chùa, xây tháp cúng Phật, độ Tăng, làm lợi ích cho nhân dân, thoát ly cảnh khổ mà thôi đâu, Ngài lại còn đem cách tự mình chuyên cần tu niệm hợp thành một tập kệ văn sám hối, đặt tên là tập sách Khóa Hư để chỉ bảo cho đời sau nữa. Gọi là “Trời sanh một người hiền để thức tỉnh mọi người ngu mê, Trời sanh ra một người giàu để cứu nỗi nghèo của quần chúng”. Vua thực là một vị Phật sống trên thế gian, và cũng là một vị Bồ-tát tái thế vậy.

Tôi kính cẩn đọc văn của Ngài mà lặng cầu lấy tâm ấy, thốt nhiên như mở thấy được ít nhiều. Vì vậy không dám tự giấu sự hèn kém, chắp tay kính lễ chép nhặt mấy lời để ghi đề ngoài sách. Còn như bảo đề tựa thì đâu dám.

Triều Vua Minh Mệnh năm Canh Tí, ngày khánh hỷ, cuối mùa thu, tôi chịu trai giới, Tuần phủ hộ lý Tổng Đốc Ninh Thái, Pháp danh Đại Phương Nguyễn Thận Hiến, tắm gội kính cẩn đề tựa.

Tựa SáchThiền Tông Chỉ Nam

Trẫm trộm bảo rằng: Phật tánh đại đồng, không chia ra có phương Nam phương Bắc, ở đâu vẫn chỉ là một Phật tánh mà người ta đều có thể lấy sự tu hành để tìm đến. Tánh người tuy có kẻ khôn người ngu, ai cũng nhờ vào sự giác ngộ mới hiểu biết. Cho nên dẫn dụ đám hôn mê về phương pháp tiện lợi, chỉ rõ đường sống chết, đấy là giáo lý chính của Phật, còn như cầm cân nẩy mực cho đời sau, làm khuôn phép cho tương lai, đây là trách nhiệm trọng yếu của các Tiên Thánh. Cho nên Lục Tổ ^([1]) có nói:

“Tiên Thánh với đại sư không khác gì nhau”. Đủ thấy giáo lý của Đức Phật còn phải mượn đến sức Tiên Thánh mới truyền bá được ở đời. Nay Trẫm sao lại có thể không lấy trách nhiệm của Tiên Thánh làm trách nhiệm của mình, giáo lý của Phật làm giáo lý của mình được? Và Trẫm từ thuở trẻ thơ có hiểu biết, mỗi khi nghe lời dạy giảng của các Thiền sư, tức thời dập tắt mọi sự nghĩ ngợi, trong lòng hết sức thanh tĩnh. Bấy giờ Trẫm đã có ý ham say Nội Giáo, tìm hiểu Thiền Tông, dốc chí tìm thầy, thành tâm mộ đạo. Song lẽ, ý hướng dầu đã có manh nha mà cái động cơ cảm xúc thì vẫn còn chưa đạt.

Năm mười sáu tuổi, Thái hậu ^([2]) chán cõi đời. Trẫm những nằm rơm, gối đất, khóc ra máu mắt, đau như cắt lòng. Trong lúc lo phiền khổ não, không còn bụng nghĩ đến chuyện gì. Chỉ trong vài năm Thái Tổ Hòang đế ^([3]) lại cũng tạ thế. Thương mẹ chưa khuây, xót cha càng thấm thía. Bồi hồi ngao ngán khó nguôi nỗi lòng. Trẫm nghĩ tình cha mẹ đối với các con, vỗ về nuôi nấng không thiếu bề gì. Đời con dẫu nát xương tan thịt chưa đủ báo đền được một phần muôn vậy. Huống chi Trẫm xét Thái Tổ Hòang đế mở cơ dựng nghiệp đã rất khó khăn, sửa nước giúp đời lại càng hệ trọng.

Từ khi Ngài đem ngôi báu trao cho ta lúc còn trẻ thơ, ta những sớm khuya canh cánh lo sợ, không một lúc nào rời. Lòng riêng tự nhủ rằng: Ở trên đã không còn cha mẹ để nương nhờ, thì ở dưới cũng e không đáp nổi sự mong mỏi cho dân đen. Biết tính làm sao đây? Rồi cố tìm cố nghĩ:Âu là lui về núi rừng, tìm sang bên Phật giáo để tỏ rõ được điều bí quyết của sống chết và để báo đáp công đức cù lao, như thế cũng chẳng hay lắm sao ! Đây là chí Trẫm đã quyết định.

Triều Thiên Ứng Chính Bình thứ năm, năm Bính Thân (1236) đêm mồng ba tháng tư, Trẫm ăn mặc thoàng phục, đi ra cửa cung bảo tả hữu rằng: “Ta muốn đi chơi nghe ngầm lời dân, để xem chí dân họa may mới biết được sự khó nhọc của họ”.

Lúc đó theo bên cạnh Trẫm chẳng qua độ bảy tám người. Đêm ấy vào giờ Hợi, một mình một ngựa cất lẻn ra đi. Khi sang sông đi về phía Đông, bấy giờ mới thật tình bảo cho tả hữu biết. Họ rất ngạc nhiên, đều ứa nước mắt khóc lóc. Hôm sau giờ Mão đi đến bến đò Đại Than dưới núi Phả Lại, Trẫm e có kẻ biết phải lấy áo che mặt mà qua sông, rồi theo đường tắt lên núi. Đến tối vào nghỉ trong Chùa Giác Hạnh, đợi đến sáng lại đi. Chật vật trèo lội núi hiểm, suối sâu, ngựa mệt không tiến lên được nữa, Trẫm bèn bỏ ngựa vịn vào vách đá mà đi, đến giờ Mùi tới núi Yên Tử. Sáng hôm sau trèo thẳng lên đỉnh núi và vào ra mắt Quốc Sư Trúc Lâm là vị Đại Sa-mônở chùa ấy.

Thấy Trẫm, Quốc Sư mừng rỡ, thung dung bảo Trẫm rằng: “Lão Tăng ở lâu rừng núi, xương rắn mặt gầy, ăn rau răm, cắn hạt dẻ, uống nước suối, chơi cảnh rừng, lòng nhẹ như đám mây nổi (Phù Vân là hiệu của Quốc Sư) nên mới theo gió đến đây. Nay nhà Vua bỏ cái thế nhân chủ, nghĩ đến sự quê hèn của rừng núi, chẳng hay muốn đi tìm điều gì mà tới chốn này?”

Trẫm nghe nói, hai hàng nước mắt tự nhiên ứa ra, bèn bảo Quốc Sư: “Trẫm còn thơ ấu, vội mất hai thân, trơ vơ đứng trên sĩ dân không biết nương tựa vào đâu. Nghĩ lại sự nghiệp Đế vương ngày trước hưng - phế thành - bại bất thoàng. Cho nên Trẫm nay vào núi này chỉ cầu làm Phật, không cầu một vật gì khác”.

Quốc Sư đáp: “Trong núi vốn không có Phật, Phật ở tại trong lòng. Hễ lòng yên lặng mà hiểu biết ấy là Phật thực vậy. Nay nếu nhà Vua giác ngộ được cái tâm ấy, thì sẽ tức thì thành Phật, không phải khổ công tìm ở bên ngoài vô ích”.

Bấy giờ Trần Công ^([4])là chú họ của Trẫm, người đã được đức Tiên quân gửi gắm con côi. Ông là em họ Tiên quân. Sau khi đức Tiên quân bỏ thế gian và quần thần, Trẫm tôn làm chức Thái Sư, giúp việc chính sự Nhà nước, nghe tin Trẫm đi khỏi, bèn sai tả hữu chia đi khắp mọi nơi để tìm dấu vết đường của Trẫm. Cả bọn đều tìm đến núi này. Gặp Trẫm, Trần Công thống thiết nói rằng:

- Tôi chịu lời uỷ thác của đức Tiên quân, vâng nhà Vua làm chủ dân thần. Nhân dân trông đợi ở Bệ hạ khác nào con đỏ mong đợi cha mẹ vậy. Huống chi ngày nay những vị Cố Lão trong triều đều là họ hàng thân thích, những sĩ thứ trong nước ai cũng vui vẻ phục theo cho đến đứa trẻ lên bảy cũng biết nhà Vua là cha mẹ dân. Vả lại Thái Tổ vừa mới bỏ tôi mà đi, hòn đất trên nấm chưa khô, lời nói bên tai còn đó, thế mà nhà Vua trốn lánh vào núi rừng, ẩn cư để cầu thoả mãn chí hướng riêng. Tự tôi xem ra: nhà Vua vì mục đích tự tu mà làm như thế thì có thể được, nhưng còn Nhà nước xã tắc thì sao? So ra, để lời khen suông cho đời sau, sao bằng lấy ngay chính thân mình làm người dẫn đường đi đầu cho thiên hạ? Nhà Vua nếu không nghĩ lại, bọn tôi sẽ xin cùng người thiên hạ cùng chết trong ngày hôm nay, nhất định không trở về nữa.

Thấy Thái sư và các Cố Lão quần thần đều không có ý bỏ Trẫm, Trẫm bèn đem lời nói của Thái Sư bảo với Quốc Sư. Quốc Sư nắm lấy tay Trẫm mà nói rằng:

- Phàm làm đấng nhân quân phải lấy ý muốn của thiên hạ làm ý muốn của mình và tâm của thiên hạ làm tâm mình. Nay thiên hạ muốn đón Nhà Vua về cung, Nhà Vua không về sao được? Tuy nhiên sự tìm hiểu về Nội Điển, xin mong Bệ Hạ đừng phút nào quên theo đuổi.

Bởi vậy Trẫm với mọi người trong nước lại cùng về Kinh, cố gắng gượng bước lên ngôi báu. Mười mấy năm trời ròng rã, hễ khi nào có cơ hội nhàn rỗi việc nước bên ngoài, Trẫm lại tụ họp các vị kỳ đức để hỏi đạo tham thiền, cùng các kinh sách nhà Phật, không chỗ nào không tham cứu tìm tòi. Trẫm thoàng ngày hay đọc Kinh Kim Cương. Có lần đọc đến câu: “Ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm” (Nên sanh ra cái tâm không bám víu vào một tướng nào), đang lúc đặt quyển sách mà thở dài, thì hoát nhiên tự ngộ, bèn đem sự giác ngộ ấy để làm những bài ca này, đặt tên là “THIỀN TÔNG CHỈ NAM”.

Năm đó Quốc Sư ở núi Yên Tử về Kinh, Trẫm mời vào chùa Thắng Nghiêm để bàn in các kinh và đưa tập này cho coi. Coi rồi Quốc Sư ngậm ngùi và nói:

- Lòng của Chư Phật ở cả trong này, sao không khắc in để dạy kẻ hậu học?

Trẫm nghe lời đó bèn sai thợ viết ra chữ Khải truyền cho đem in. Không phải chỉ để dẫn bảo đường mê cho đời sau mà thôi, ý Trẫm còn muốn nối theo công nghiệp đấng Tiên Thánh mà làm cho rộng thêm nữa.

Nhân thế mới tự làm ra bài tựa này.

KINH KHÓA HƯ

CỦA VUA TRẦN THÁI TÔNG

Kinh Khóa Hư

Quyển Thượng

Xét đến ngọn nguồn:

Tứ đại vốn là không,

Ngũ uẩn cũng chẳng có.

Do không khởi vọng, vọng thành ra sắc,

sắc thiệt tự chơn không;

Bởi vọng theo không, không lại hiện vọng,

vọng mới ra mọi sắc.

Đã trái lẽ không sanh, không hoá,

Nên mãi thành có hóa, có sanh.

Hoặc sanh Thánh, Hiền, khôn, dại,

Hoặc sanh sừng, vảy, cánh, lông.

Chìm đắm ở bến mê hòai,

Lênh đênh trong bể khổ mãi.

Lờ mờ mù mịt, có biết chi đâu,

Luống cuống luồng cuồng, không sao

tỉnh được,

Hết thảy đều phóng tâm lạc đi,

Không ai hay quay đầu trở lại.

Mặc kệ cho:

Qua lại sáu đường,

Xuống lên bốn núi.

Bốn núi là gì ?

Tức là sanh, già, bịnh, chết.

Nay xin bàn rõ bốn núi, để cho sau này cùng soi.

Kệ Bốn Núi

Bốn non muôn bụi xanh rì,

Tỉnh ra muôn vật có gì gì đâu ?

Con lừa ba cẳng ruổi mau,

Ta vui cỡi nó lên đầu núi cao.

Tầng núi Thứ Nhất

Tầng núi thứ nhất,

Ví thể tướng sanh.

Chỉ vì một niệm nghĩ sai,

Cho nên hiện ra nhiều mối.

Hình hài mượn tinh cha mẹ,

Sanh sản nhờ khí âm dương.

Trong tam tài con người đứng giữa,

Trong vạn vật, con người chí linh.

Chẳng kể bậc trí, hay người ngu,

đều ở trong bào thai tất cả;

Chẳng kể một người, hay muôn họ,

đều về túi kiền khôn như nhau.

Hoặc là mặt trời,

rõ triệu vua Thánh giáng sanh;

Hoặc là các sao,

ứng điềm tôi hiền xuất hiện.

Ngọn bút văn chương,

quét sạch thế trận nghìn quân;

Mưu mô võ lược,

thu được chiến công trăm trận.

Trai khoe dáng tươi ném quả,

Gái khoe vẻ đẹp nghiêng thành.

Một cười đổ nước người,

Hai cười nghiêng thành người.

Ganh danh khoe đẹp,

Tranh lạ đấu kỳ.

Xem ra không lọt lưới luân hồi,

Đáo để vẫn trong vòng sanh hoá.

Tướng sanh người thế,

Ví thể mùa xuân.

Mọi vẻ đều thảy thạnh hưng,

Muôn vật đều thảy tươi tốt.

Một trời sáng đẹp,

nơi nơi hoa thắm liễu xanh;

Muôn dặm phong quang,

chốn chốn oanh kêu bướm liệng.

Kệ Rằng:

Thợ tạo rèn nên vạn tượng hình,

Không đầu không mối cũng không manh.

Lạc lầm: có niệm quên không niệm,

Trái lẽ: không sanh chịu có sanh.

Mũi, lưỡi đã ham hương với vị,

Mắt, tai lại đắm sắc và thanh.

Phong trần lưu lạc dài làm khách,

Ngày cách quê hương vạn dặm xanh.

Tầng núi Thứ Hai

Tầng núi thứ hai,

Ví thể tướng già.

Hình dung dần đổi,

Khí huyết đã suy.

Tướng thì tuổi lớn hình khô,

Ăn thì hết nghẹn lại vướng.

Tóc xanh, má hồng,

giờ biến đổi da gà, tóc hạc;

Áo hoa, ngựa trúc,

nay phải dùng xe bồ, gậy cưu.

Dầu có mắt sáng như Ly Lâu,

coi sắc khôn rõ;

Hoặc có tai thính như Sư Khoáng,

nghe tiếng khó hay.

Tiều tụy như liễu sang thu,

Rã rời như hoa đầu hạ.

Như mặt trời sắp gác Tây sơn,

Như nước xuôi rót về Đông hải.

Tướng già người thế,

Ví thể mùa hè.

Nóng sôi tảng đá, muôn vật đều khô,

Nắng hét chảy vàng, trăm sông hầu cạn.

Hoa tàn liễu nhạt,

trong vườn bên lạch thấy còn đâu;

Bướm nhởn oanh bay,

dưới lá đầu cành đà sắp cỗi.

Kệ Rằng:

Đời người bọt nổi khác chi đâu,

Thọ yểu trời xui chớ vọng cầu.

Cảnh tựa tang du hầu đến tối,

Thân như bồ liễu tạm qua thâu.

Phan Lang bữa trước xanh chòm tóc,

Lữ Vọng ngày nay bạc mái đầu.

Man mác sự đời thôi mặc kệ,

Bóng chiều gác núi nước trôi mau.

Tầng núi Thứ Ba

Tầng núi thứ ba,

Ví như tướng bịnh.

Tuổi đến cõi già,

Bịnh ngày thêm nặng.

Chân tay mỏi mệt, mạch lạc khó thông,

Xương cốt long bong, nhiệt hàn

chẳng thích.

Sai cả cái tánh chân thoàng,

Mất hết cái nguồn thư sướng.

Đứng ngồi khó nhọc,

Co duỗi đau ê.

Mạng tựa ngọn đèn trước gió,

Thân như bọt nổi mặt sông.

Trong lòng hiện ra ma xó,

Mắt nhìn thấy những hoa không.

Hình hài gầy yếu,

ai là Biển Thước chữa cho;

Sức vóc suy vi,

ai là Lư Nhân cứu hộ?

Bạn bè luống công thăm viếng,

Anh em nhọc sức phò trì.

Bịnh nặng hằng tháng chưa thuyên,

Cảm xoàng hằng tuần chưa khỏi.

Tướng bịnh người thế,

Ví thể mùa thu,

Vừa buổi mù sương mới xuống,

Tới kỳ hoa cỏ đều tan.

Cây xanh rừng rậm,

gió vàng một trận thấy lơ thơ;

Ngàn biếc non xanh,

móc ngọc vừa sa thêm lạnh lẽo.

Kệ Rằng:

Âm dương tội phước lẽ xoay vần,

Nên khiến tai nàn báo thế nhân.

Phàm hễ có thân là có bịnh,

Nếu mà không bịnh, cũng không thân.

Trường sanh lầm tưởng đơn làm thuật,

Bất tử không đem thuốc trở xuân.

Xa lánh cõi ma đi sớm quách,

Trở về nuôi lấy tánh thiên chân.

Tầng núi Thứ Tư

Tầng núi thứ tư,

Ví như tướng chết,

Bịnh càng trầm trọng,

Mạng mới cáo chung.

Già nua những hẹn tuổi trăm năm,

Thân thế lại thành ra giấc mộng.

Thông minh khôn giỏi,

khó đương đại hạn có ngày;

Mạnh khoẻ oai hùng,

khôn chống vô thoàng đến lúc.

Vợ trinh hầu thuận,

trở nên độc địa thảm thương;

Em kính anh nhoàng,

phút đã trọn đời cách biệt.

Vật mình lăn đất,

Đập sọ kêu trời.

Tường hoa nhà rộng có làm chi,

Kho ngọc đống vàng vô dụng hết.

Dạ đài khép kín,

luống nghe gió bấc vì vèo;

Tuyền hộ đóng bưng,

chỉ thấy mây sầu ngùn ngụt.

Tướng chết người thế,

Ví thể mùa đông.

Trời đất cùng Thái tuế hết vòng,

Nhựt nguyệt tới Huyền hư hội họp.

Âm tinh cực thịnh,

một vùng mưa tuyết xuống tơi bời;

Dương khí dần tàn,

tám nước giá tuôn càng lạnh lẽo.

Kệ Rằng:

Gió cuồng quét đất phút lung lay,

Thuyền lật ông chài lúc rượu say.

Bốn phía mây lồng, màu tối sẫm,

Một làn sóng gợn, tiếng vang vầy.

Gót mưa đòi trận lần xô đẩy,

Xe sấm bao vòng vội trở xây.

Cát bụi bên trời khi tạm sạch,

Sông dài, trăng lặn mấy canh chầy ?

Bàn Về Sắc Thân

Các người ơi !

Gốc khổ là thân,

Nhân nghiệp là chất.

Nếu cứ lấy thế làm thật,

Tức là nhận giặc làm con.

Người nên xem lại kỹ càng:

Thân này trước khi đầu thai,

nơi nào thấy có;

Niệm nọ gặp hồi duyên khởi,

ngũ uẩn hợp nên.

Vọng sanh thể mạo,

Giả hiện hình dung.

Quên cỗi gốc thực,

Hiện hão huyền xằng,

Hoặc gái hoặc trai,

Hoặc tươi hoặc xấu.

Đều là phóng tâm đi mất,

Tịnh không lui gót trở về.

Giong ruổi đầu đường sanh tử,

Bỏ quên mặt mắt Như Lai.

Bởi vậy chỉ nhìn ngoài mặt,

Nào ai đoái nghĩ trong thân.

Kịp thời sanh đã hóa sanh,

Đến chốn mộng còn nói mộng.

Rập rờn cuồn cuộn,

Bối rối loay hoay,

Lấy “ảo” làm “chân”,

Trái “không” theo “sắc” !

Cán xương khô cài hoa điểm ngọc,

Túi da bẩn đeo xạ xông lan.

Cắt lương the bọc bao máu mủ,

Xâu hoa hột đeo ống phân tro.

Ngoài dầu trang điểm lịch xinh,

Trong vẫn trược nhơ ghê gớm.

Không biết tự xét sượng sùng,

Lại cứ vì thân quyến luyến.

Các người ơi !

Dường như tượng gỗ máy quay,

Chỉ tựa sợi tơ lôi kéo.

Quanh đi quanh lại, vẫn cùng lối sanh,

Khi phóng khi thâu, khác chi xác chết.

Tự gây muôn cách so kè,

Đều bởi sáu căn tranh lộn.

Già, bịnh, chết, chẳng sợ đeo theo,

Tửu, sắc, tài, cứ tham đắm mãi.

Cầu cạnh đầu ruồi tai ếch,

Cam tâm lợi buộc danh ràng.

Ban ngày hết sức cầu may,

Buổi tối hóa ra tưởng mộng.

Chất chứa nghiệp trần như giếng,

Biết đâu mái tóc tựa sương.

Một mai vướng mắc bịnh trầm,

Trăm năm đều về mộng lớn.

Tim gan đau xót, tựa nỗi oán thù,

Da thịt hao mòn, khác chi ma đói.

Còn muốn cầu thọ thân thọ mạng,

Nào hay đâu hại vật hại sanh.

Những mong một kiếp tựa thông già,

Chẳng hiểu tứ chi như nhà dột.

Hồn vía tạm về lối quỉ,

Xác thây còn bỏ cõi người.

Tóc, lông, răng, móng, chưa kịp tiêu,

Nhớt, dãi, bọt, hơi, đà thấy ứa.

Mục nát chảy ròng máu mủ,

Tanh hôi lừng lẫy đất trời.

Đen rợp mắt chẳng dám nhìn,

Xanh lè tâm thiệt đáng sợ.

Chẳng cứ giàu nghèo,

Cũng đều chết mất.

Để trong nhà thì ruồi bu, bọ rúc,

Bỏ ngoài đường thì quạ rỉa, chó tha.

Người đời đều bịt mũi mà qua,