Đạo phật khất sĩ / Tấm lòng vàng / Chữ ký triệu đô
Chữ ký triệu đô
Ngô Trọng Thanh
Một doanh nhân lão luyện thông báo rút dự án khỏi Việt Nam và chua chát nói: “Có những quan chức Việt không cần người làm ăn đàng hoàng mà chỉ cần "hongbao”."
Đó là lời cay đắng của Alan Bess, đồng nghiệp cũ của tôi, một doanh nhân phương Tây dày dạn kinh nghiệm tại thị trường châu Á. "Hongbao" là một từ lóng ông học được trong thời gian làm ăn ở Trung Quốc, phiên âm của "hồng bao" - bì đỏ - tiền hối lộ.
Một ngày cũng mùa mưa năm ngoái, tôi nhận được cuộc điện thoại đầy bất ngờ từ Bess. "Tao tính sang Việt Nam đầu tư đó mày", giọng nói rất Mỹ không lạc đi đâu cất lên ngay khi tôi nhận máy. Suốt cuộc điện thoại hàng chục phút, người bạn cũ hớn hở như sắp mang quà đến cho tôi. Besss tin rằng, "Việt Nam là ốc đảo tuyệt vời để né cơn bão thương chiến Mỹ - Trung".
Khoảng 60 tuổi, nhiệt thành và khéo léo trên thương trường quốc tế, Bess hiện là CEO một tập đoàn đa quốc gia chuyên sản xuất phụ tùng chi tiết cho máy ô tô đang có nhà máy lớn tại Trung Quốc. Bess bảo sẽ sang kiếm tìm cơ hội đầu tư và làm ăn lâu dài tại Việt Nam, và tôi - đồng nghiệp cũ được ông nhờ cậy để chọn nơi đặt nhà máy sản xuất.
Không chỉ vì mối quan hệ bạn bè, tôi thật sự vui mừng đón chào ông bởi ước mơ góp phần vào việc "làm tổ cho đại bàng" để tiếp những tay chơi tầm cỡ quốc tế đến nước mình. Chẳng phải sản xuất thiết bị phụ trợ công nghiệp cho ngành ô tô chính là việc Việt Nam chật vật gây dựng cả chục năm trời chưa thành đó sao?
Bess bay tới Hà Nội chỉ vài ngày sau cuộc gọi. Tôi từ Sài Gòn bay ra, tìm cho ông một phiên dịch, giới thiệu một số anh chị làm về đầu tư và gợi ý cho ông vài địa phương để gặp gỡ. "Cần gì thêm, a lô tôi biết", Bess gật gật khi tôi dặn dò để về lại Sài Gòn.
Sau vài tháng qua lại Việt Nam như con thoi, một chiều muộn, với giọng ỉu xìu, Bess cho tôi biết chính thức chấm dứt ý định đầu tư vào Việt Nam sau những cuộc thương thuyết dài. "Họ đòi bôi trơn, sao tao có thể chấp nhận điều này", ông thở dài, "Thành thật mà nói, họ mới phải là người bôi trơn cho tao. Ít nhất, tao mang tiền, mang công việc, và mang thuế đến cho họ. Đúng không, hả Thanh?".
Tôi chẳng biết nói gì. Nhưng cũng chẳng ngạc nhiên, vì đây không phải lần đầu tôi gặp tình huống này. Trước Bess, một người anh em kết nghĩa nước ngoài kể với tôi, cậu từng phải đưa bao nhiêu tiền cho cán bộ nơi nào để làm gì. Sau này, cũng người em kết nghĩa đó gọi cho tôi, bảo em đổi nghề rồi, sang làm quản lý trại dưỡng lão. "Nghề này nhân văn hơn là phải sang Việt Nam hối lộ", bạn nói.
Còn Bess, ông quay sang tìm hiểu cơ hội đầu tư tại Thailand và Malaysia. Mấy tháng sau, ông vẫn còn chua chát: "Tại Trung Quốc, họ cần cả ‘hongbao’ và cả nhà đầu tư da trắng. Còn có những quan chức Việt Nam không cần người làm ăn đàng hoàng mà chỉ cần "hongbao"."
Hơn ba năm làm ăn ở Trung Quốc, tôi biết ông từng trải nghiệm qua nhiều cung bậc cảm xúc và sự khác biệt về văn hóa kinh doanh của một doanh nhân ngoại quốc với châu Á. Và đã không ít lần, ông bị gợi ý về ‘hongbao’. Nhưng kinh nghiệm và bản lĩnh của một doanh nhân quốc tế vẫn không làm ông chấp nhận nổi đòi hỏi chi ‘hongbao’ mà ông thấy phi lý của ai đó trong hệ thống công quyền Việt Nam.
Trước khi có ý định đầu tư vào đây, Bess và bộ phận pháp lý của mình đã tham khảo không ít tài liệu về môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Ngày 29/1 năm nay, Tổ chức Minh bạch quốc tế công bố Chỉ số Cảm nhận tham nhũng (Corruption Perceptions Index – CPI) năm 2018. Theo đó, Việt Nam đạt 33/100 điểm, xếp hạng 117/180 toàn cầu, và Trung Quốc được 39 điểm, hạng 87/180. Điều đáng nói, cả 2 quốc gia đều tụt 10 hạng so với năm 2017, dù cuộc chiến chống tham nhũng đang diễn tiến ở cả hai quốc gia.
Wiley - trang mạng cung cấp thông tin toàn cầu cho giới doanh nhân hơn 200 năm qua - đưa ra kết luận: Tham nhũng là rào cản lớn nhất cho hoạt động của doanh nghiệp tại Việt Nam, nghiêm trọng hơn bất kỳ các rào cản khác như thiếu hụt lao động kỹ năng cao, khả năng tiếp cận vốn vay, hay khả năng cung cấp điện, nước cùng tình trạng nghèo nàn của cơ sở hạ tầng.
Vấn đề là, nếu như quan chức nào đó đã giết chết một dự án đầu tư trong lĩnh vực mà Việt Nam đang rất cần như của Bess bạn tôi; thì ngược lại, cũng chính những quan chức đó, có thể mang lại những ưu thế cạnh tranh và món lợi khủng khiếp cho một doanh nghiệp khác, với lý do mà chỉ những người trong cuộc mới hiểu. Cái giá một chữ ký của họ, có thể bằng 0 đồng với người này, nhưng bằng cả chục triệu đô, hàng trăm tỷ đồng với kẻ khác.
Những vụ án tham nhũng, vốn là đặc quyền của người nắm quyền lực, may thay vẫn được "lộ sáng" cho dân biết, dù tôi đoán là chưa hết. Nếu như vài năm trước, ta sửng sốt với những lời khai nhận vài chục, vài trăm tỷ đồng thì nay, ta đã phải làm quen tới con số nghìn tỷ và hơn thế nữa. Một người nông dân lao động cả năm, thu được vài tấn thóc, chắc tưởng tượng đến hết đời cũng không biết 3 triệu "đô" đổi qua tiền Việt, xếp chồng lên nhau thì nó cao bằng bao nhiêu bao lúa!
Lợi nhuận ròng trung bình năm 2018 của mỗi doanh nghiệp trong hơn 1.000 cái tên niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam - cũng là những doanh nghiệp có quy mô lớn nhất trong nền kinh tế - ở mức khoảng 275 tỷ đồng. Chỉ bằng một chữ ký nhà quan, số tiền mà AVG bị cáo buộc hưởng lợi bằng 25 năm lợi nhuận trung bình của doanh nghiệp trên sàn chứng khoán.
Quan hệ đi đêm giữa quan chức và các doanh nghiệp không chỉ gây thất thoát ngân sách nhà nước, nuốt trôi tiền của nhân dân mà nguy hiểm hơn, nó phá nát môi trường kinh doanh lành mạnh, làm thui chột khả năng sáng tạo, nhiệt thành cống hiến và sức cạnh tranh của các doanh nhân chân chính. Sẽ có bao nhiêu doanh nhân chấp nhận cuộc cạnh tranh ngày một khốc liệt trên thị trường, với sự đầu tư ngày một rủi ro, để đạt mức lợi nhuận cũng chỉ tương đương với một vài cuộc đi đêm cùng quan chức?
Một quốc gia chỉ trở nên thịnh vượng khi có các doanh nghiệp mạnh. Một doanh nghiệp chỉ lớn mạnh nếu họ nắm giữ những know-how (bí quyết kinh doanh). Đó là giá trị riêng mà mỗi công ty chỉ có thể phát triển và tích lũy qua năm tháng, với chất xám và sức lao động, những chi phí không nhỏ dành cho nghiên cứu và phát triển (R&D), các cuộc đua có cả mồ hôi và máu.
Gần 20 năm làm việc với hàng trăm doanh nghiệp, tôi thấu hiểu phần nào những thách thức và trăn trở của các ông chủ làm ăn đàng hoàng. Mỗi đồng được chi ra cho thị trường, cho nghiên cứu sản phẩm luôn bào mòn mức lợi nhuận vốn đã rất mỏng manh của doanh nghiệp. Và tôi cũng chứng kiến nhiều cái lắc đầu cay đắng của những doanh nhân có sản phẩm dịch vụ vượt trội nhưng bị loại khỏi các phi vụ đấu thầu đầy oan ức do thiếu bàn tay nâng đỡ.
Bí quyết kinh doanh, sự đam mê cống hiến, thậm chí là tri thức và kỹ năng vượt trội chẳng còn ý nghĩa gì nếu trong môi trường kinh doanh và cạnh tranh, người tử tế phải đối mặt với những doanh nghiệp chỉ sống bằng "know-who" - tôi gọi đó là "bí quyết đi đêm" - các mối quan hệ cửa sau với các vị có chức, có quyền, có thể ban phát những mối lợi khổng lồ dành cho thân hữu.
Know-how hay know-who không chỉ là hai vế của lựa chọn, mà nó còn mang tính triệt tiêu lẫn nhau. Doanh nghiệp sẽ ngày một cọc còi, nguồn lực xã hội sẽ ngày một tiêu tán nếu những chi phí vì sự phát triển lành mạnh của doanh nghiệp buộc phải chuyển đổi thành những ‘hongbao’ mà bên trong không cần dùng tiền Đồng, phải là USD cho nó gọn.
KS. Minh Bình cập nhật
Nguồn: vnExpress.net, ngày 06/9/2019.
Các bài liên quan
- Yêu = miệng
- Văn Hóa Trái Tự Nhiên
- Xã hội đang thiếu giá trị văn hóa chuẩn mực để soi chiếu
- GHEN CÔ-VY
- THẬT tế & THỰC dụng
- IVAN & DAVID IN ENGLAND
- PHIÊN XÉT XỬ MỘT VỤ TRỘM BÁNH MÌ
- Trâu THONG KHAM ở Thailand
- BÁO ĐỘNG: KhôNg cÓ ý ThứC
- Nuôi một cán bộ
- Sửa xe chết máy miễn phí ở Sài Gòn
- Lớp học đặc biệt ở Phú Yên
- 'Nobel Giáo dục' được trao cho một nữ giáo viên Canada
- tỷ phú Bill Gates cho con thừa kế chỉ 1/6500 tài sản
- Cấm dạy thêm: Giáo viên hãy đấu tranh, đừng than vãn
- Hiệp sĩ hút đinh
- Cop.21 thành công !
- Cụ già chèo đò Việt Nam
- Bà Niệm ở Quỳnh Lâm
- Hai thanh niên cứu 3 mẹ con trong cơn lũ
- Tôi đã khóc khi thấy bức ảnh này!
- TÌNH NGƯỜI trong phiên tòa xử tài xế làm bé trai văng khỏi bụng mẹ
- Niềm vui vỡ òa
- Malala Yousafzai
- Trần Thị Thùy Dương
- Việt Nam và Mỹ
- Ảnh con gái đã qua đời
- Băng ẩu qua đường ray
- Bà lão bán sức khỏe 3 ngày mới kiếm được… 10 nghìn đồng
- Nguyệt Linh
- Thấy người bị nạn thì xáp vô cứu thôi!
- 23 năm đón giao thừa ngoài đường
- ngày Chủ Nhật Đỏ
- Cuộc chiến của một “Vua cờ bạc”
- “Tài xế xe bồn ngăn thảm họa là một anh hùng”
- Người tự nguyện xây 156 cây cầu cho “người dưng”
- Một mình sang Mỹ tự túc học lái máy bay
- Cứu xe chở 31 hành khách tắm sông
- Cún KABANG dũng cảm
- Cụ ông 80 tuổi chinh phục đỉnh Everest
- Tài khéo léo của cô bé không tay
- Cậu bé viết chữ bằng chân trái
- Cây Nhân Đạo
- Nhân viên ngân hàng trả lại cho khách 1 tỷ đồng tiền thừa
- Những người chữa rắn cắn kỳ tài ở Việt Nam
- Dạy viết chữ “Người” giữa đầm lầy
- Gần 11.000 sinh viên tham gia Xuân Tình Nguyện 2013
- Đem cả gia tài xây cầu cho dân
- Chuyện bà cụ bán vé số cùng chú chó và đàn chim sẻ
- Đêm Đông ở Hà Nội
- Cánh tay nữ sinh
- Lao xe vào trụ đèn để khỏi tông hàng chục người
- Một cựu binh Mỹ trả lại xương cánh tay
- Lao xuống hồ cứu người
- Cảnh sát giao thông làm xe ôm
- Thầy Nguyễn Ngọc Ký
- Bà lão 70 tuổi nhặt rác nuôi con và cháu ngoại
- Chú lính chì Thiện Nhân
- Sĩ Tử Đạp Xe 300km Đi Thi được đặc cách vào Đại học
- Quán chè 70 tuổi ở Sài Gòn
- Nghĩa trang của hơn 42 nghìn thai nhi
- Những bông hoa đẹp giữa cuộc đời
- Hộp Cơm Nghĩa Tình của nhóm cô Tuyết Nga
- Ông “Mọt Sách” và Thư viện vì cộng đồng
- Về Nam Định ăn phở 5 nghìn
- Hai Em Nhỏ Cứu Bạn
- Lò luyện thi của cụ già 75 tuổi
- 3.000 chỗ ở miễn phí cho sĩ tử Cần Thơ
- 5.000 chỗ trọ miễn phí đón thí sinh thi Đại học tại Tp. Hồ Chí Minh
- Thêm một bé trai sơ sinh bị bỏ rơi trước cổng chùa
- Cứu con sinh non 27 tuần thai
- Tình CHA
- Nick Vujicic – Không tay, không chân, không lo âu!
- ĐÁM CƯỚI NGỌT NGÀO CỦA CHÀNG TRAI KHÔNG TAY KHÔNG CHÂN
- Học sinh lớp 8 dũng cảm cứu 3 người lớn
- Chàng thủ khoa hiếu thảo
- Anh Tư hiếu thảo
- Chú chó Hachiko
- Xuân tình nguyện
- Ấm áp những chuyến xe nghĩa tình
- Cõng nàng vượt dốc
- Chữ TÍN của chị Lành Vé số
- -- Cơm chay MIỄN PHÍ --
- ƯƠM MẦM NON CHO CUỘC ĐỜI
- CLB Tấm Lòng Vàng Tổ Chức Chuyến Từ Thiện Tại Tỉnh Bến Tre
- Nửa đêm mượn tiền cứu người dưng
- Một tấm lòng với Huế
- Giải thưởng Tài năng Lương Văn Can: Sức lan tỏa của một tấm lòng
- Nhà May Mắn cho những số phận bất hạnh
- Tấm lòng của người mẹ kế
- MỌI NGƯỜI BƠI QUA SÔNG ĐỂ ĐẾN TRƯỜNG MỖI NGÀY!
- Quỹ Nhân Ái tiếp tục đến với mẹ con bé Trường
- Hàng trăm tấm lòng đến với bé 5 tuổi chăm mẹ ung thư
- Quà nhân ái đến với cậu bé 5 tuổi chăm mẹ ung thư
- Bé Xuân Trường chăm sóc mẹ bị ung thư
- Thuyết minh về Trang TẤM LÒNG VÀNG
- Thái Lan: Nhà sư hiến 1 tấn vàng cho đất nước
- Con đã từng sống và con rất ngoan
- CHO MỘT TẤM LÒNG
- Nước mắt ở Mường Chiềng